بازار محصولات فرهنگی به کجا می رود؟

توسعه فناوری و ظهور و بروز سایتهای مختلف تماشای آنلاین فیلم و سریال، دیگر جایی برای فعالیت صنوف عرضه کننده محصولات فرهنگی باقی نگذاشته است و حضور و تلاش آنها برای بقا، سوالی است که شاید ذهن بسیاری از ما را به خود مشغول کند. 

همان طور که دیگر در هیچ خانه ای نوارهای ویدیویی و کاستهای ضبط صوت یافت نمی شود و رایانه و گوشی های موبایل جای آنها را گرفته است، لوحهای فشرده حاوی فیلم نیز از سبد فرهنگی خانواده ها حذف شده است.

با در نظر گرفتن شرایطی که وصف آن شد، نحوه فعالیت عرضه کنندگان محصولات فرهنگی مورد سوال قرار می گیرد که چگونه توانسته اند خود را با توسعه فناوری همراه سازند و چه جایگزین لوح های فشرده فیلم نموده اند؟

این روزها امکان دانلود فیلمها و سریالها از طریق فضای مجازی و سایتهای معتبر فراهم شده و با صرف اینترنت و پرداخت بهای آن می توان هر نوع فیلم و سریالی را در خانه از طریق گوشی همراه خود یا دستگاه های دیجیتالی دیگر تماشا کرد، به طور قطع عرضه کنندگان محصولات فرهنگی نیز از همین طریق به فیلمها و سریالها دسترسی دارند و می توانند آنها را با کیفیت مطلوب آماده کرده و به مشتریان عرضه می کنند.

اما زمانی که امکان دانلود هر فیلم برای همه مهیا شده است، به نظر می رسد دیگر کمتر کسی سراغی از فروشندگان محصولات فرهنگی بگیرد و از آنان بخواهد که فیلمهای روز را در اختیارش بگذارند، لذا پیش بینی ها حاکی از آن است که با توسعه زیرساختهای ارتباطی و دانش مردم نسبت به فناوریهای روز مشتری حضور این صنف روز به روز کمتر می شود.

حال در این شرایط حضور عرضه کنندگان محصولات فرهنگی و کسب و کار آنان تامل برانگیز است چرا که می توان آنها را تا حدودی در لیست مشاغلی قرار داد که قربانی رشد فناوری و دستیابی روز افزون بشر به ابزارآلات جدید در حوزه ارتباطات شده اند.

با این حال رییس اتحادیه صنف فروشندگان محصولات فرهنگی، بازی و سرگرمی مشهد در گفتگو با خبرنگار سینما خراسان از افزایش اقبال عمومی به خرید محصولات فرهنگی در ایام شیوع کرونا خبر می دهد.

مرتضی اسکافی نوغانی می گوید: اتحادیه صنف محصولات فرهنگی مشهد نیز در ایام شیوع کرونا و تعطیلی های اجباری، تغییر رویکرد جدی از بستر لوح فشرده به سمت تهیه محصول از طریق فضای مجازی و عرضه آن به مردم داشته است.

وی افزود: از اسفندماه سال ۱۳۹۸ و همزمان با شیوع کرونا، فروشگاه های محصولات فرهنگی و گیم نتهای زیرپوشش این اتحادیه مانند دیگر رسته های شغلی مشمول تعطیلی های اجباری شدند.

وی خاطر نشان کرد: در ابتدای شیوع کرونا که ماندن مردم در خانه اهمیت زیادی داشت و همه به دنبال ابزارهایی برای افزایش میزان ماندگاری مردم در خانه بودند، محصولات فرهنگی بهترین محصول برای ترغیب مردم به ماندن در خانه به شمار می رفتند اما براساس دسته بندی مشاغل، فروشگاه های محصولات فرهنگی و گیم نتها در شرایط قرمز یا نارنجی کرونایی مجبور به تعطیلی بودند.

وی اظهار داشت: مردم برای ماندن در خانه به فیلم های شبکه نمایش خانگی، بازی های یارانه ای و هر نوع نرم افزار سرگرم کننده نیاز بیشتری پیدا کردند لذا فعالیت فروشگاه های محصولات فرهنگی در این ایام می توانست کمک شایانی به ماندن بیشتر مردم در خانه کند اما با تعطیلی های اجباری، دسترسی مردم به این نرم افزارها کمتر شد.

اسکافی ادامه داد: با پیگیری های انجام گرفته از طریق اتاق اصناف برای خروج فروشگاه های محصولات فرهنگی از شمول تعطیلی های اجباری در شرایط قرمز کرونایی، این فروشگاه ها در گروه ۲ مشاغل قرار گرفتند اما باز هم در شرایط قرمز کرونایی مشمول تعطیلی می شدند.

رییس اتحادیه صنف محصولات فرهنگی، بازی و سرگرمی مشهد گفت: تعطیلی های اجباری ناشی از کرونا آسیب جدی به یکهزار عضو این اتحادیه زد.

اسکافی نوغانی اظهار داشت: حال پس از گذشت یک سال و نیم از شیوع کرونا مصوبه اخیر ستاد ملی مقابله با کرونا فقط فعالیت هفت رسته صنفی در شرایط قرمز کرونایی را ممنوع کرده است و فروشگاه های محصولات فرهنگی از تعطیلی های اجباری رهایی یافتند. 

دانلود فیلم به جای تولید لوح فشرده

رییس اتحادیه صنف محصولات فرهنگی، بازی و سرگرمی مشهد به تاثیر فناوری بر کسب و کار فروشندگان محصولات فرهنگی پرداخت و افزود: پیشرفت فناوری در هر شغلی باعث تغییر رویکرد مردم می شود، همان طور که بازار کسب و کارهای دیگری نیز متاثر از پیشرفت فناوری دستخوش تغییراتی شده و به سمت فضای مجازی حرکت کرده است.

اسکافی اظهار داشت: در حوزه فیلم و سینما نیز حضور شبکه های ویدیویی و تماشای آنلاین فیلم و سریال یک نوع تاثیر پیشرفت فناوری بر عرضه محصولات فرهنگی و ورود به عرصه فضای مجازی به شمار می رود. 

وی اضافه کرد: در مجموع تولید لوح فشرده از فیلمهای سینمایی در مجموعه فروشگاه های عرضه کننده محصولات فرهنگی کاهش یافته است و صاحبان این صنوف به سمت دانلود فیلمها از شبکه های مجاز و فروش آن به مردم پیش رفته اند.

قانونی یا غیرقانونی؟

پارسال نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصویب کردند که حق تکثیر، اجرا و توزیع (عرضه و نشر) آثار تحت حمایت قانون، حمایت حقوق مؤلف، مصنفان و هنرمندان، قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی و قانون حمایت از حقوق پدید‌آورندگان نرم‌ افزارهای رایانه‌ای به‌صورت «داده پیام» فقط در اختیار مؤلف است و دست سوء استفاده کنندگان با این قانون تا حدی بسته شده است.

رییس اداره سینمایی و سمعی و بصری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در گفتگو با خبرنگار ما مرز قانونمندی یا غیرقانونی بودن عرضه محصولات فرهنگی را تبیین می کند و می گوید: فروشگاه های عرضه مستقیم محصولات فرهنگی موظف هستند که محصولات خود را به صورت بسته بندیهای رسمی تهیه کنند.

سید حجت طباطبایی افزود: این فروشگاه ها در خراسان رضوی می توانند با هماهنگی اتحادیه همه محصولات فرهنگی مجوزدار را به فروش برسانند، اما اگر وارد کپی برداری از فیلمها چه از سایتهای ایرانی و چه از سایتهای خارجی شوند و درصدد فروش آنها برآیند، محصولشان کاملا غیرمجاز و غیرقانونی است.

وی بیان کرد: محتوای لوح فشرده عرضه شده توسط فروشندگان محصولات فرهنگی نیز اگر کپی برداری از سایتهای ایرانی و خارجی باشد، غیرمجاز و فروش آن غیرقانونی است.

رییس اداره سینمایی و سمعی و بصری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: برای ساماندهی وضعیت عرضه کنندگان محصولات فرهنگی، به جد به دنبال راه اندازی ستاد صیانت از محصولات سینمایی و سمعی و بصری هستیم که متشکل از نمایندگان دستگاه های نظارتی مانند دادگستری و نیروی انتظامی خواهد بود.

به مدعی العموم نیاز داریم

مدیر بازرسی و نظارت بر اصناف مشهد در پاسخ به سوال خبرنگار سینما خراسان در خصوص نحوه برخورد با کپی های غیرقانونی برخی محصولات فرهنگی گفت: باید حتما مدعی العمومی داشته باشیم که براساس آن با عرضه کنندگان خاطی محصولات فرهنگی برخورد کنیم اما تاکنون مدعی العمومی برای این موضوع نبوده است.

امیر دلداری با بیان اینکه در تمام دنیا کپی کردن فیلم یا موسیقی ممنوع است، افزود: وقتی مجموعه ای یا فردی اقدام به ساخت فیلم یا سریال می کنند، به دنبال بازگشت سرمایه خود از محل هزینه کرد آن هستند تا به یک درآمد معقولی برسند.

وی بیان کرد: زمانی که از یک فیلم یا سریال بدون پرداخت هزینه آن کپی برداری و به میزان زیاد تکثیر می شود، ممکن است سازندگان آن مدعی شوند که از این محل به آنان ضرر و زیانی رسیده است، لذا می توان به خواسته مدعی العموم رسیدگی قانونی کرد.

وی اظهار داشت: اما آیا این موضوع در فضای گسترده مجازی قابل کنترل است یا مکانیزم کنترلی برای آن تعریف شده که بتوان با دانلودهای گسترده از فیلمها و سریالها جلوگیری کرد و براساس آن با تخلفات برخورد نمود؟

در پایان باید پذیرفت که هنوز قانون کپی – رایت در کشور ما آن طور که باید اجرا نمی شود و کپی از محصولات فرهنگی در قالبهای مختلف در حال انجام است بدون آن که حق مالکیت معنوی آن حفظ شود.

عادی انگاری این موضوع عرضه محصولات فرهنگی را نیز زیر سوال برده است، ضمن اینکه با توسعه فناوری دیگر نمی توان آینده ای برای این گونه مشاغل متصور شد، پس باید راه دیگری را برگزید.

روشنا