تهمینه میلانی و یک هنرنمایی پرابهام دیگر/ اعتباری که حراج شده است

سینما خراسان -گروه هنر-آزاده فضلی: اولین نمایشگاه انفرادی نقاشی‌های تهمینه میلانی با عنوان «فیلم‌هایی که نساختم» شهریور سال گذشته در گالری ایوان برپا شد و به واسطه ابهام در کپی‌برداری او از برخی آثار هنرمندان دیگر، غائله‌ای به پا کرد که هنوز زبانه‌های آن آرام نگرفته و انتقادات نسبت به آن ادامه دارد.

با این حال این روزها دومین نمایشگاه انفرادی نقاشی این سینماگر ایرانی در گالری آریانا در حال برگزاری است. افتتاحیه این نمایشگاه «سه روزه!» جمعه ۶ اردیبهشت ماه در آریانا با حضور برخی هنرمندان سینما در سکوت خبری برگزار شد. حتی در سایت رسمی گالری آریانا هم خبر یا تصویری از برپایی نمایشگاه نقاشی‌های تهمینه میلانی ذکر نشده است!

تهمینه میلانی که جامعه تجسمی کشور هنوز نسبت به ابهامات مطرح شده درباره نمایش آثار کپی در نمایشگاه قبلی‌اش پاسخ درخوری دریافت نکرده است، در اقدامی عجیب نمایشگاه انفرادی نقاشی خود با عنوان «آن دیگری» را بار دیگر برپا کرده است.

او در صفحه اینستاگرام خود که حکم سایت اطلاع رسانی فعالیت‌هایش را پیدا کرده، پست‌هایی درباره نمایشگاهش و اینکه این نمایشگاه افتتاحیه خصوصی داشته، منتشر کرده‌است. میلانی نوشته است: «نمایشگاه «آن دیگری» دومین نمایشگاه نقاشی من است. اولین نمایشگاه من، هفت ماه پیش، روز دوم قربانی یک توطئه از پیش طراحی شده توسط عده‌ای انسان بی‌اخلاق شد. آنها تلاش کردند تصویری از من بسازند که من نبودم؛ بلکه ضمیر نازیبای خود آنها بود. به جای کینه ورزی به پا خاستم و احساسات متلاطم درونم را با رنگ، بر روی بوم کشیدم. من حرف دارم خیلی هم حرف دارم و از آنجا که فیلمسازی را برای من و بسیاری از همکارانم دشوار کرده‌اند، بر آن شدم تا با هنر نقاشی، حرف‌هایم را بزنم. شغل اصلی من فیلمسازی و معماری است و نقاشی را چند سالی است که به‌صورت خودآموخته آغاز کرده‌ام.»

میلانی به‌صورت تلویحی در همین متن به اتهام کپی‌برداری از آثار نقاشان مطرح اینگونه پاسخ داده است؛ «در این راه، از همه چیز و همه کس الهام می‌گیرم. عکاسان، نقاشان نامی و یا کمتر شناخته شده جهان، سمبل و نمادهای ایران باستان، تجارب زیسته و قصه آدم‌های پیرامونم. آنها با عبور از جهان‌بینی و سلیقه فردی من، فرم و محتوای جدیدی می‌یابند. نقاشی‌های من سبک مشخصی ندارند و شاید سال‌ها طول بکشد تا با راهنمایی اساتید و نقد کارشناسی به زبان ویژه خودم دست یابم. سبک، بافت و تکنیک هر نقاشی را بسته به موضوع یا داستانی که مرا می‌آشوبد یا به وجد می‌آورد، بر می‌گزینم. اما چیزی که این ۴۰ تابلو را در کنار هم می‌نشاند و به آنها وحدت می‌بخشد قصه گویی آنها درباره نیمه دیگر جامعه است. «زن»؛ زن معاصر ایران و زنان گمشده یا ناپیدا در تاریخ کهن ایران زمین. تهمینه میلانی اردیبهشت ۱۳۹۸»

با وجود این توضیحات اما پرونده نمایشگاه قبلی این سینماگر هنوز برای هنرمندان و فعالان حوزه تجسمی مفتوح است. نمایشگاهی که از همان آغاز هم اعتراضاتی را برانگیخت. مانند چند هنرمند جوانی که همان زمان مقابل ورودی گالری ایوان (محل برگزاری نمایشگاه میلانی) تعدادی از کارهای هنری استادان شاخص تجسمی (از جمله محسن وزیری مقدم و بهمن محصص) را در دست گرفتند و از مردم سوال کردند آیا هنرمندان خالق این آثار را می‌شناسند یا خیر و قصدشان از این حرکت اعتراضی نمایش هنر واقعی به مردم بود چراکه معتقد بودند که مردم باید به تماشای هنر واقعی بروند!

لیلی گلستان که یکی از اعضای انجمن صنفی گالری داران تهران است و به واسطه خانواده‌اش با سینما نیز پیوند دارد، زمان برپایی نمایشگاه اول تهمینه میلانی در مورد این نمایشگاه و خطاب به میلانی نوشت: «اتفاقی که افتاده یعنی نمایشگاه پرحاشیه تهمینه میلانی با آمدن چند دانشجوی هنر در روز افتتاح و اعتراض آن‌ها و افشا شدن کپی‌بودن آثار در نمایشگاه و همه و همه، ماجرایی ناخوشایند در حیطه هنرهای تجسمی ما بود. هرگز معتقد و موافق با این حرف که چرا آدم‌های معروف وارد حیطه دیگری از هنر می‌شوند و به خودشان اجازه می‌دهند نقاشی کنند یا کتاب بنویسند یا عکاس شوند یا از سینما به تئاتر بروند، نبوده‌ام و فکر می‌کنم این یک طرز فکر کاملاً دیکتاتوری و مستبدانه است. به عنوان خواهر بزرگ‌تری که همیشه دوستتان داشته، می‌گویم که اگر شما هم از مردم معذرت می‌خواستید و می‌گفتید اشتباه کردم، مطمئن باشید که هم کار درستی کرده بودید و هم شأن هنرمند بودن، فعال مدنی‌بودن، فمینیست‌بودن، الگوی زنان معترض و آزاده‌بودن و تمام فعالیت‌های هنری و مدنی‌تان به این اندازه زیر سوال نمی‌رفت که بدجوری زیر سوال رفته. واکنش‌هایتان، واکنش‌های یک دختربچه بی‌منطق لجباز بود که بدجوری من را به حیرت انداخت و از این حیرت بسیار بسیار متأسف هستم.»

در همین زمینه غلامعلی طاهری استاد دانشگاه و هنرمند نقاش باسابقه نیز به برگزاری این نمایشگاه نقاشی و ارائه آثار کپی در آن واکنش نشان داد و یادداشتی در اختیار سینما خراسان قرار داد که در آن تاکید کرد که توجه و دقت گالری‌داران و مدیران هنری نسبت به آنچه که تحت عنوان آثار هنری ارائه می‌شود، بیش از پیش افزایش یابد و این گونه اتفاقات را به عملکرد ضعیف مسئولان هنری در ساماندهی و ایجاد ساز و کار مناسب برای نظارت بر روند کارشناسی و نمایش آثار هنری و رویکرد اقتصادمحور آنها به جای نگاه فرهنگی و هنری مرتبط دانست. متن کامل این یادداشت را اینجا بخوانید.

برگزاری نمایشگاه‌های هنری از سوی هنرمندان شاخه‌های مختلف هنری تازگی ندارد و بارها این گونه نمایشگاه‌ها را شاهد بودیم که از جمله آنها می‌توان به نمایشگاه عکس هدیه تهرانی و رضا کیانیان اشاره کرد اما اتفاقی که از سوی جامعه و هنرمندان تجسمی در برپایی نمایشگاه نقاشی‌های تهمینه میلانی مورد عتاب قرار گرفت، کپی بودن این آثار، بالا بودن قیمت آن‌ها و البته عملکرد غیرمنطقی تهمینه میلانی در ارتباط با این نمایشگاه‌ها بوده است. چراکه هنوز پرونده نمایشگاه نقاشی قبلی میلانی در فضای هنرهای تجسمی کشور مفتوح است و این هنرمند به جای اینکه صبر پیشه کند و این آثار را به مرور به قضاوت کارشناسان و اهل فن بگذارد، نمایشگاهی جدید ترتیب داده و علاوه بر آثار جدید، از آثار نمایشگاه قبلی‌اش نیز در این نمایشگاه بهره گرفته است.

به‌خصوص که دور از انتظار هم نبود این اقدام او در اذهان «دهن‌کجی» تلقی شود و حاشیه‌های موجود پیرامون او برای ادامه حضور در عرصه تجسمی را دوچندان کند. اینگونه رفتار یک هنرمند فیلمساز در جامعه، جز اشاعه حس بی‌اعتمادی مردم نسبت به فضای تجسمی و به حراج گذاشتن اعتبار هنرمندان این عرصه نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت.

نکته جالب‌تر اینکه برگزاری این نمایشگاه بازهم زمینه‌ساز طرح شبهاتی درباره اصالت برخی از آثار به خصوص تابلو اصلی به‌کار گرفته شده بر روی پوستر نمایشگاه شده است و هنوز شاهد توضیحی در این زمینه از سوی میلانی نبوده‌ایم.

سکوت مسئولان وزارت ارشاد که پیرو حاشیه‌های سال گذشته وعده پیگیری و تجدیدنظر در فرآیند برگزاری نمایشگاه‌هایی از این دست را داده بودند هم در نوع خود قابل توجه است.