خاطرات مواجهه کودکان با گرگ عروسکی یک نمایش/پخش آنلاین ستودنی است

به گزارش سینما خراسان، با شیوع بیماری کووید-۱۹ در کشور، روزانه یکی از تولیدات امور سینمایی و تئاترهای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به‌صورت آنلاین در پرتال اینترنتی کانون پرورش فکری منتشر می‌شود. یکی از آثار پخش شده، نمایش «قصه نقلی و مادربزرگ» به کارگردانی حسن دادشکر است.

حسن دادشکر کارگردان باسابقه تئاتر کودک درباره روند تولید و اجرای نمایش «قصه نقلی و مادربزرگ» در گفتگو با سینما خراسان یادآور شد: این نمایش را در سال ۱۳۷۰ نوشتم و کارگردانی کردم که خوشبختانه با استقبال بسیار خوبی از سوی مخاطبان روبه‌رو شد. با توجه به جنبه‌های آموزشی، تربیتی و پرورشی آن و استقبال بسیار خوب مخاطبان، به درخواست مرکز تولید تئاتر کانون، در سال ۱۳۷۲ یک‌بار دیگر آن را به صحنه بردم و البته مدتی هم در کرمانشاه اجرا شد. در جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران مبارک هم بسیار مورد توجه قرار گرفت.

دادشکر درباره قصه این نمایش نیز توضیح داد: نقلی پسربچه روستایی باهوش و مهربان‌یست که می‌خواهد به دیدار مادربزرگش برود. اما در راه با جنگلبان برخورد کرده و او ضمن یادآوری خطرات جنگل، بوقی به نقلی می‌دهد که در مواجه با خطر آن را به صدا در بیاورد تا جنگلبان به کمکش بیاید. نقلی در مسیر با گرگی که خود را به‌صورت گوسفند مریضی درآورده برخورد می‌کند. گرگ او را به بیراهه می‌کشاند. قصه با درگیری نقلی و گرگ در خانه مادربزرگ ادامه پیدا می‌کند. نقلی که متوجه خطر شده بوقش را به صدا در می‌آورد. در نتیجه جنگلبان می‌رسد و مادربزرگ و نقلی نجات پیدا می‌کنند. در پایان نمایش بازیگران تنبیه گرگ را به تماشاگران واگذار می‌کردند. اما در اولین دوره اجرای این نمایش در سال ۷۰ نوع برخورد کودکان تا حدودی تمایل به خشونت داشت و مایل بودند گرگ قصه در پایان کشته شود.

این هنرمند باسابقه تئاتر کودک و نوجوان با بیان اینکه من ۲ بار این نمایش را اجرا کردم، اولین بار در سال ۷۰ و دومین بار در سال ۷۲. برخورد تماشاگران کودک در هر دوره با این نمایش متفاوت بود، افزود: نکته مهمی که باید در این خصوص گفته شود این است که در اجرای سال ۷۰ با توجه به فاصله کمی که با دوران جنگ داشتیم، پایان نمایش اکثراً با خشونت مواجه می‌شد. یعنی کودکان تماشاگر هنگام تصمیم‌گیری برای تنبیه گرگ، تمایل به کشتن او داشتند. فکر می‌کنم این عکس‌العمل از تأثیرات جنگ در روح و روان کودکان آن دوران بود. در آن شرایط گروه بازیگران تلاش می‌کردند جنبه‌های آموزشی‌تربیتی را رعایت کرده و مخاطبان را به مسیری منطقی و درست برای تصمیم‌گیری هدایت کنند اما گاهی هم مجبور می‌شدند تن به کشتن گرگ قصه بدهند. در صحنه‌ آغازین نمایش قصه نقلی تماشاگران به صحنه دعوت می‌شدند تا به‌صورت نمایشی از یک بازار سنتی ایرانی خرید کنند. بچه‌ها ضمن لذت بردن از حضور در صحنه، ارتباطی صمیمانه با بازیگران برقرار می‌کردند که به درک، دقت و دخالت منطقی و مناسب تماشاگران در جریان نمایش به ما کمک می‌کرد.

کارگردان «قصه نقلی و مادربزرگ» اظهار کرد: به خاطر دارم که در یکی از اجراهای سال ۱۳۷۲ کودکی از گرگ نمایش ترسید. هر چند تا پایان در سالن بود اما من متوجه ترس او شدم. نمی‌خواستم او با ترسش سالن اجرا را ترک کند. از والدینش خواستم تا بعد از اجرای نمایش در سالن بمانند تا به مدد تجربه‌هایی که در این زمینه داشتم او را با عروسک‌ها آشتی دهم. روز اول به کمک بازیگران و عروسک‌ها نتوانستیم توجه او را به‌خوبی جلب کنیم. ناامید نشدم و در روزهای بعد که دوباره برای دیدن نمایش آمد، با او طرح دوستی ریختم و ماسک گرگ را روی سر گذاشتم و چهار دست‌وپا در صحنه با او بازی کردم. بعد از مدتی تلاش بالاخره کودک خندان پشت من سوار شد و گرگ‌رانی کرد. بعد خودش ماسک گرگ را روی سر گذاشت و بازی گرگ عروسکی را بر صحنه پذیرفت و شادمان ما را ترک کرد.

وی تأکید کرد: با توجه به اینکه جنگ تحمیلی به‌تازگی پایان ‌یافته بود، محدودیت‌های زیادی به لحاظ مالی وجود داشت اما آنچه که این اثر را ماندنی کرد حضور هنرمندانی عاشق، فداکار و متعهد و مسئول بود که دانش و توانایی خود را به کار گرفتند تا اثری درخور و شان کانون برای بچه‌های ایران تولید کنند. به‌راستی‌که کار فرهنگی و هنری در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان انسان‌های توانا، صبور و به‌خصوص عاشق می‌طلبد. در بین عوامل این نمایش، سه نفر از هنرمندان بزرگ کشور با بنده همکاری داشتند که دیگر در بین ما نیستند اما آثارشان جاودانه است. استاد کامبیز صمیمی‌مفخم طراح صحنه، استاد بیژن نعمتی‌شریف طراح و سازنده عروسک و استاد آندره آرزومانیان نوازنده و موزیسین که ساخت موسیقی این نمایش را بر عهده داشت. یاد این سه گوهر هنر ایران را گرامی می‌دارم.

دادشکر ادامه داد: از دیگر عوامل این نمایش می‌توانم به اسدالله شعبانی اشاره ‌کنم که اشعار نمایش را سرودند. همچنین ویدا قهرمانی، فروزان زاهدبیگی، فرزانه بهرام‌پور و اکرم قاسم‌پور نیز بازیگران و علیرضا حسین‌پور، محمدرضا شاملو عوامل دیگر نمایش قصه نقلی و مادربزرگ بودند. اما در سال ۱۳۷۲ که این نمایش یک‌بار دیگر اجرا شد، مجتبی معاف، همایون صلاحی، مهدی فرشیدی‌سپهر و غزاله مرادیان گروه بازیگران آن را تشکیل دادند و با بنده به‌عنوان نویسنده و کارگردان اثر در این نمایش همکاری داشتند.

این بازیگر و کارگردان تئاتر با اشاره به اینکه بچه‌های امروز گونه‌ای دیگر می‌اندیشند، بیان کرد: اما به‌جرات می‌توانم بگویم که این نمایش با مخاطبان امروز هم ارتباط مناسب و صمیمانه برقرار کند، چراکه جنبه‌های تخیلی و فانتزی عروسک‌ها بر صحنه، جادو می‌آفریند از طرفی جنبه‌های دراماتیک، اشعار، موسیقی زیبا و تصویرسازی‌های خلاقانه و بدیع آن در جذب مخاطب مؤثر و مفیدند. می‌شود گفت که این اثر به‌واقع یک اثر کانونی است زیرا به همه‌ی موارد تربیتی و پرورشی توجه ویژه دارد.

وی در پایان سخنان خود تصریح کرد: اقدام کانون برای پخش آثار فرهنگی و هنری خود به‌صورت آنلاین و مجازی در این دوران که دولت به علت شیوع بیماری کرونا مجبور به تعطیلی بسیاری مکان‌های فرهنگی هنری و تفریحی کودکان شده است، ستودنی و تحسین‌برانگیز است چراکه در راستای اهداف اصلی کانون که بردن فرهنگ و هنر در نزدیکی محل زندگی کودکان و نوجوانان است این بار آثار کانون مستقیم و به‌راحتی در منازل یا محل کار آن‌ها در اختیارشان قرار می‌گیرد این یعنی ارتباطی پیوسته و خلاق در خدمت‌رسانی سازنده به ایشان. باشد تا این بار نیز کانون از زیر سایه ناخواسته یا از پشت ابرهای پراکنده بادآورده چون خورشیدی فروزان به درآید بر کودکان و نوجوانان دیارمان بتابد و بر ایشان گرمی و روشنی بخشد. چنین باد. آرزوی قلبی من برای بچه‌های ایران و جهان تندرستی پایدار؛ شادی دل؛ و پویایی همیشگی اندیشه همراه با زیستی پاک و سالم با امید به آینده درخشانی است که خودشان آن را می‌سازند.

عکس از یونس پناهی است.