رقابت برای دریافت شوالیه طلایی تا رویکرد سیاسی اسکار

سینمای ایران امسال بر خلاف سال گذشته نمایندگانی پرقدرت تر برای معرفی به اسکار دارد از جمله «زن و بچه» و «پیرپسر»؛ اما در سوی دیگر ماجرا، اسکار جایزه‌ای است که بارها با رویکردهای سیاسی سنجیده شده و امسال نیز از این مهم مستثنی نخواهد بود، اکنون باید دید با توجه به نگاهی که این دو فیلم به آسیب‌ها و مشکلات روابط در خانواده‌ها دارند، کدام یک نماینده بهتری برای معرفی به اسکار خواهند بود.

به گزارش سینما خراسان به نقل از ایرنا، تب‌وتاب معرفی فیلم به جشن آکادمی اسکار، اواخر تابستان هر سال بالا و در صدر اخبار چند هفته پایانی تابستان در حوزه سینما قرار می‌گیرد. این تب‌وتاب امسال اما شکل و شمایل دیگری دارد؛ هر چه سال گذشته دست سینمای ایران برای معرفی فیلم به این رویداد مهم سینمایی خالی بود، امسال اما میان معرفی گزینه‌های موجود بحث شکل گرفته و بر سر اعلام نام هرکدام به عنوان نماینده سینمای ایران، به اصطلاح دعواست!

سال گذشته در همین روزها، سینمای ایران فیلم اکران‌شده قدرتمندی نداشت تا به عنوان نماینده برای اسکار معرفی کند. «تابستان همان سال»، «رکسانا» و «صبحانه با زرافه‌ها»، هیچ‌کدام تا پیش از اتمام زمان معرفی فیلم به آکادمی، در ایران اکران نشده بودند. در نهایت هیات انتخاب با حواشی بسیار، «در آغوش درخت» را به عنوان نماینده سینمای ایران معرفی کرد که همین با واکنش برخی هنرمندان از جمله فریدون جیرانی در اعتراض به انتخاب‌نشدن فیلمی چون «رکسانا» همراه شد.

امسال اما شرایط از دو جهت متفاوت است؛ هم «زن و بچه» و هم «پیر پسر» به عنوان دو فیلم پرمخاطب اجتماعی تا به اینجای سال، در سینماها اکران و با فروش نسبتا خوب و نقدهای متعدد مواجه شده و هم بخش ویژه جشنواره فیلم فجر سال گذشته، باعث دیده‌شدن بعضی فیلم‌ها همچون «لاک پشت»، «رکسانا»، «غریزه»، «رگه‌های آبی» و… شد که تا پیش از اکران در بخش ویژه جشنواره، تنها نام آنها بارها در رسانه‌ها تکرار و اکران آنها مطالبه شده بود.

جسارت دبیر جشنواره چهل و سوم فیلم فجر در اکران برخی از فیلم‌های حاشیه‌دار در بخش ویژه، باعث شد امسال هم فیلمی همچون «پیرپسر» دیده و در همین راستا اکران شود و دست سینمای ایران با اکران «پیر پسر» برای معرفی به اسکار پُر تر باشد و هم فیلم‌هایی چون «رکسانا» و «غریزه» که در دو سه سال اخیر نامشان به بهانه اسکار مطرح می‌شد، فرصت تماشا توسط منتقدان و اهالی رسانه پیدا کنند و دیدگاه اهالی رسانه درباره آنها از گمانه‌زنی درباره خوب‌بودن اثر به نقدهای مثبت و منفی تغییر پیدا کند.

با این همه امسال در حالی نام دو فیلم «زن و بچه» و «پیر پسر» برای معرفی به اسکار مطرح می‌شود که به نظر می‌رسد مسئولیت انتخاب فیلم از فارابی به عنوان نهادی دولتی به خانه سینما به عنوان نهادی صنفی منتقل شده است. از طرفی در کنار نام این دو فیلم، نام فیلم‌هایی چون «غریزه»، «زیبا صدایم کن» و یا «ناتور دشت» هم شنیده می‌شود.

البته که «غریزه» و «ناتور دشت» هنوز اکرانی در سینماها نداشته اند و با توجه به شرط آکادمی برای اکران فیلم در کشور سازنده به مدت حداقل ۷ روز، در صورت انتخاب‌شدن، این دو فیلم باید اکرانی اضطراری و فوری در داخل ایران داشته باشند.

از طرفی با توجه به شرایط سینمای ایران و پیشتازی دو فیلم اجتماعی در دو سه ماه اخیر، احتمالا بعد از اتمام ماه صفر، حضور فیلم‌های کمدی قوت بیشتری می‌گیرد و بعید به نظر می‌رسد این دو فیلم در شرایطی آرام و به دور از حاشیه، اکران و نقدهایی دریافت کنند که فضای رسانه‌ای را پیرامون آنها شکل داده و در نهایت باعث انتخاب آنها برای اسکار شود.

بررسی شرایط «زن و بچه» و «پیرپسر» اما نکات جالبی در پی دارد. «زن و بچه» در جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ در بخش رقابت اصلی اکران شده اما «پیرپسر» تنها در جشنواره‌های فرعی‌تری چون روتردام، ترانسلیوانیا، گاولوی، لوکا و.. اکران شده و شانس حضور در جشنواره معتبری چون کن را نداشته است.

هر دو فیلم نقدی جدی به آسیب‌ها و مشکلات روابط در خانواده‌ها دارند که باتوجه به شرایطی که فعلا ایران در جهان دارد، بازتاب این تصویر از خانواده ایرانی احتمالا با واکنش‌های متعددی همراه خواهد بود.

از طرف دیگر «پیرپسر» به واسطه حواشی‌ و نقدهایی که بعضا پای سیاسیون را نیز به ماجرا باز کرد، حساسیت‌های داخلی دارد که احتمالا هیات انتخاب آنها را لحاظ خواهند کرد اما «زن و بچه» چنین شرایطی را تجربه نکرد.

نگاهی به نقدهای داخلی نیز حاکی از آن است که «پیرپسر» نقدهای مثبت‌تری نسبت به «زن و بچه» دریافت کرده اما به هر جهت هر دو نقدی جدی به آسیب‌ها و مشکلات روابط در خانواده‌ها دارند که باتوجه به شرایطی که فعلا ایران در جهان دارد، بازتاب این تصویر از خانواده ایرانی با واکنش‌های متعددی همراه خواهد بود.

تجربه سال‌های گذشته نیز نشان داده که صرفا موفقیت یا عدم موفقیت یک فیلم در داخل کشور، موفقیت آن فیلم در اسکار را تضمین نخواهد کرد. اسکار به عنوان جایزه‌ای که بارها با رویکردهای سیاسی سنجیده شده، امسال نیز از این مهم مستثنی نخواهد بود. با اینکه نقدهای مطرح شده پیرامون این دو فیلم در داخل، ارجاع به نمادپردازی‌های سیاسی هم داشت اما آنچه فرهنگ غربی از سینمای شرقی برداشت می‌کند، تفاوت عمده‌ای با دیدگاه منتقدین داخلی درباره فیلم‌ها دارد.