«شب آفتابی» الهام‌بخش «محشر» بود/ مشکلات اجرای نمایش میدانی

صادق فتاحی کارگردان نمایش میدانی «محشر» که این روزها در پارکینگ پارک ارم در حال اجرا است، در خصوص اجرای این نمایش میدانی به سینما خراسان گفت: ما ابتدا تصمیم داشتیم تمام داستان شخصیت اصلی‌مان را در «برزخ» ببینیم. سپس وقتی با مشاوران مذهبی و دوستان هنرمند صحبت می‌کردیم، تصمیم گرفتیم که آیتم جداگانه‌ای برای قیامت داشته باشیم.

کارگردان نمایش «محشر» درباره الگوهای نمایش میدانی که قبل از اثر او منبع الهام کارش بوده‌اند، گفت: سال ۱۳۸۴ که «شب آفتابی» اجرا می‌شد و بهزاد بهزادپور که جزو استادان این مدل نمایش هست، کارگردان آن بود. در آن زمان، سن و سال ما اجازه نمی‌داد که کار کنیم یا در گروه باشیم؛ اما به هر حال کارها را می‌دیدیم. بعد پروژه «فصل شیدایی» به صحنه رفت و ما با نمونه‌های دیگر مواجه شدیم. خود من، هم در تیم نورپردازی این مدل نمایش دستیاری کرده‌ام و هم در تیم صدا و تصویر آن بوده‌ام و از آنچه که چنین ابزاری قرار است رقم بزند، آگاه هستم. البته در این مدل نمایش ستون فقرات کار صدای آن است.

فتاحی درباره شیوه‌های تکنیکی اجرای این اثر توضیح داد: نمایش‌های میدانی اصولاً یک استیج در حدود ۱۰۰ متر و با عمق ۳۰ متر دارند که مخاطب از روبرو با آن مواجه می‌شود ما یک پرده پرتابل هم داریم که زمانی باز می‌شود و حکم پیش‌زمینه کار ما را دارد و زمان دیگر هم پرده می‌افتد و یک دکور عظیم به نمایش در می‌آید. این پرده ۲۰ متر طول و ۵ متر عرض دارد. سمت راست و چپ مخاطب هم به همین شیوه طراحی شده است. یعنی با یک فضای خیلی بزرگ حدوداً ۱۰۰ متر در سمت چپ و ۱۰۰ متر در سمت راست و به عمق ۲۰ تا ۳۰ متر دکورهای پرتابل داریم و از سه وجه مخاطب با قصه و اتفاقات مختلف آن مواجه می‌شود.

کارگردان «محشر» در ادامه عنوان کرد: اگر سمت چپ نمایش خاموش شود، بلافاصله سمت راست آن روشن می‌شود و مخاطب با دکورهای آن قسمت مواجه می‌شود که پیش از این نبودند و انتظارش را نداشت. اما در نمایش‌هایی که در سالن مسقف اجرا می‌شوند و مخاطب فقط کار را از روبرو می‌بیند، نمی‌شود بخشی از آکسسوار کار را حین اجرا عوض کرد، چون مخاطب متوجه این تغییر خواهد شد.

فتاحی درباره جلوه‌های ویژه کار، دکور و نور آن بیان کرد: پیش‌تولید این کار که شامل تولید آکسسوار و دکورهای به‌شدت سنگین و گریم و چیزهای دیگر می‌شود، حدوداً به زمانی سه ماهه احتیاج داشت. گروه گریم و لباس ما تقریباً این زمان سه‌ماهه را در اختیار داشتند. یعنی گریمور و طراح لباس از تیرماه مشغول به کار بودند اما برای تولید آکسسوار زمان بسیار کمی داشتیم. مهیا کردن آن فضا برای پیش بردن کارها هم بسیار سخت بود. حداقل زمانی ۲ هفته‌ای لازم بود تا بیل و لودر و ماشین‌آلات سنگین صنعتی وارد زمین محل نمایش شوند و کار درست کردن صحنه پیش برود. برای انجام این بخش‌های کار زمان کافی در اختیارمان نبود و تمام پروسه تولید آکسسوار را در زمانی حدود ۳۰ الی ۳۵ روزه انجام شد.

وی درباره دشواری‌های اجرای تکنیکی این کار افزود: ما از جلوه‌های ویژه میدانی استفاده می‌کنیم. تمام صحنه‌ها، دود و انفجار و آتش است و بعضاً در جاهایی که اتفاقات بهشتی می‌افتد، حباب و چیزهایی از این دست داریم و نورپردازی بسیار جذابی هم تعبیه شده که برای انجام آن حدود ۲ هزار متر کابل‌کشی برق انجام شده است و حداقل یک هزار متر لوله‌کشی گاز در صحنه داریم. انجام این حجم از کار در این مدت کوتاه بسیار دشوار بود و با تلاش شبانه‌روزی عوامل کار به ثمر نشست.

کارگردان نمایش «محشر» در خصوص ایجاد هماهنگی‌های لازم بین هنرمندان این نمایش توضیح داد: در این نمایش ۱۵۰ هنرور داشتیم و حداقل ۲۰ روز برای هماهنگی بین آنها زمان لازم بود. حدود ۲۰ نفر از دوستانی که با ما کار می‌کنند، بچه‌های تئاتری هستند. این دوستان کاملاً حرفه‌ای هستند و خیلی سریع می‌شود با آن‌ها ارتباط گرفت. چهار بازیگر هم داریم که شخصیت‌های اصلی به‌حساب می‌آیند و از حرفه‌ای‌های تئاتر هستند. بیش از ۱۱۰ هنرور هم داریم که از دوستان ما در کمیته امداد هستند و پیش از این اطلاعاتی درباره نمایش نداشتند. ما به کمک ۲۰ نفر از اهالی حرفه‌ای تئاتر تقریباً روزی ۸ ساعت تمرین کردیم و به این سرانجام رسیدیم. هماهنگی بین این دوستان واقعاً کار سختی بود چون چنین مدلی را نمی‌شناختند و باید از صفر تا صد کار را برایشان توضیح می‌دادیم.

فتاحی در مورد انتقال تجربه‌های تصویربرداری‌اش به تئاتر میدانی یادآور شد: اولین چیزی که تصویربردار به آن توجه می‌کند، قاب زیباست. ما در این نمایش هم به همان شکل برای مخاطب قاب بسته‌ایم اما در شمایلی بسیار بزرگ‌تر از تلویزیون. تمام قاب‌هایی که در این نمایش دیده می‌شوند، این اصول و الزامات را رعایت کرده‌اند. مثلاً نقاط طلایی قاب‌های نمایش هم مثل قاب‌های دوربین باید رعایت بشوند. ضمن اینکه ما در مسأله نور هم تجربیاتی داشتیم که در اینجا مجدداً مورد استفاده قرار گرفتند.

کارگردان نمایش «محشر» در پایان راجع‌به پیش‌بینی عوامل این کار از میزان استقبال مخاطبان گفت: ما در نمایش‌های قبلی که به صورت میدانی اجرا می‌شدند، با جمعیت انبوهی از مخاطبان مواجه بودیم. مثلاً اجرای «فصل شیدایی» در قزوین به جایی رسید که به ما گفتند دیگر آن را متوقف کنیم چون خیلی از مردم شهر پای اجرای کار بودند و خانه‌ها خالی شده بود و امنیت شهر تامین نمی‌شد. ما نمایش‌ها را در ۲۰ استان اجرا کردیم و همه جا از آن استقبال می‌شد. شب‌های اول با نهایتاً ۲ تا ۳ هزار تماشاچی شروع می‌شد اما به جایی می‌رسید که کمترین میزان مخاطبان ۱۰ هزار نفر بود. اما حالا با توجه به شرایط کرونا و فاصله گذاری اجتماعی ما محدودیت‌های زیادی داریم و سعی کردیم تا با رعایت تمام پروتکل‌های بهداشتی این نمایش را برای مخاطبان اجرا کنیم که خداروشکر تا امروز موفق بودیم.

نمایش میدانی «محشر» به مدت ۲۰ شب در پارکینگ بزرگ پارک ارم در حال اجرا است. این کار به سفارش سازمان هنری رسانه‌ای اوج، با مشارکت شرکت ارم سبز وابسته به بنیاد مستضعفان، تهیه کنندگی علیرضا کوهفر و کارگردانی صادق فتاحی، هر شب در ساعت‌های ۱۹ و ۲۱:۳۰ اجرا می‌شود.

سایر عوامل اصلی نمایش عبارتند از: طراح صحنه و دکور: آنه محمد ای ری، طراح نور: عباس رحمانی، طراح لباس: شادی رستگار، طراح جلوه‌های ویژه میدانی: رضا ترکمان، طراح صدا: حمید حسین خانی، طراح حرکت: علی براتی، روابط عمومی: محمدجواد توسلی.