مهدی سجاده‌چی فیلمنامه‌نویس با اشاره تعدد نظرات و دیدگاه‌ها در حوزه مسائل مذهبی برای پرداخت سینمایی، معتقد است باید «فیلمساز فقیه» یا «فقیه فیلمساز» برای این میدان تربیت کنیم. مهدی سجاده‌چی فیلمنامه‌نویس سینما و تلویزیون و رئیس شورای مرکزی انحمن فیلمنامه‌نویسان سینما، در گفتگو با سینما خراسان درباره شرایط ساخت آثار مذهبی در سینما و […]
مهدی سجاده‌چی فیلمنامه‌نویس با اشاره تعدد نظرات و دیدگاه‌ها در حوزه مسائل مذهبی برای پرداخت سینمایی، معتقد است باید «فیلمساز فقیه» یا «فقیه فیلمساز» برای این میدان تربیت کنیم.
مهدی سجاده‌چی فیلمنامه‌نویس سینما و تلویزیون و رئیس شورای مرکزی انحمن فیلمنامه‌نویسان سینما، در گفتگو با سینما خراسان درباره شرایط ساخت آثار مذهبی در سینما و تلویزیون گفت: زمانی که مستقیم سراغ موضوعاتی مانند واقعه تاسوعا و عاشورا در سینما یا تلویزیون می‌روید، اغلب با مشکلاتی روبرو می‌شوید که خارج از متن است، یعنی ممکن است فیلم یا سریال خوب (البته به معنای نسبی) در مقایسه با دیگر تولیدات سینمایی و تلویزیونی باشد، اما ممکن است نارضایتی‌هایی را هم در جاهایی بوجود آورد که نظر آن‌ها در این موارد بسیار تعیین‌کننده است.
وی بیان کرد: به عنوان مثال، حوزه علمیه قم ممکن است درباره بسیاری از سریال‌هایی که در تلویزیون ساخته می‌شود، اظهارنظر نکند، اما اگر در مورد سریالی با رویکرد مذهبی اظهارنظر کند، این نظر بی‌شک جدی تلقی می‌شود و بسیار تاثیرگذار خواهد بود. به همین دلیل طبیعی است که فیلمسازان ما که یا علاقه‌مند به ورود به این حوزه هستند و یا براساس یک سفارش در این موضوع ورود می‌کنند، ترجیح می‌دهند به سمت حواشی این اتفاق بروند و یا مساله پیام عاشورا را در موقعیت‌های امروزی روایت کنند که در این مورد نیز چندان موفق نمی‌شوند چرا که همین انتخاب، یک سری حواشی بوجود می‌آورد و اصل پیام به دلایلی نادیده گرفته می‌شود.
مصلحت‌سنجی‌ها پیام بزرگان دین را مخدوش می‌کند
نویسنده فیلمنامه «روز سوم» در توضیح بیشتر این مطلب تاکید کرد: می‌توان این طور توضیح داد، مثلاً ما اصل پیام کتاب «نهج‌البلاغه» را در رسانه‌ها استفاده نمی‌کنیم. اصل پیام همان شور و هیجان فوق‌العاده‌ای است که در مورد عدالت در این کتاب مشهود است اما این شور چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، در واقع می‌توان گفت یک مصلحت‌سنجی‌هایی صورت می‌گیرد که عملا پیام بزرگان دین ما را برای رساندن به نسل جدید مخدوش و کدر می‌کند.
فکر می‌کنم در شرایط فعلی برای تولید فیلم در حوزه‌های دینی، بهتر است یا فیلمسازان ما بروند فقیه شوند و یا فقهای ما فیلمساز تا محصول نهایی امضای هر ۲ طرف را داشته باشدوی با اشاره به مسائل مهمی چون تاریخ و فقه توضیح داد: نباید فراموش کرد که ما یک تاریخ داریم و یک فقه که این‌ها ۲ موضوع، ۲ علم و ۲ سطح از دانش بشری هستند. زمانی که یک فیلمساز سراغ یک موضوع تاریخی می‌رود که جنبه‌ای در تاریخ اسلام و یا تشیع دارد، طبیعتا براساس درک و دانش خود نسبت به موضوع فیلم می‌سازد، اما مساله اصلی این است که در چنین مواردی یک حوزه در حوزه دیگر دخیل می‌شود.
سجاده‌چی گفت: فکر می‌کنم در چنین شرایطی برای تولید فیلم در حوزه‌های دینی، بهتر است یا فیلمسازان ما بروند فقیه شوند و یا فقهای ما فیلمساز تا محصول نهایی امضای هر ۲ طرف را داشته باشد، در واقع معتقدم که فردی بهتر است اثر دینی بسازد که نسبت به هر ۲ مساله یعنی تاریخ و فقه اشراف داشته باشد.
وی تاکید کرد: البته این را هم باید بگویم که در حوزه علمیه توافق نظری در مورد تحلیل و نزدیک کردن موضوعات دینی به مسائل روز وجود ندارد، به این معنا که زمانی که مسائل روز پیش می‌آید، گرایش‌های مختلف و نظرهای متنوعی نسبت به آن وجود دارد. در چنین شرایطی، وقتی که می‌خواهیم فیلمی با موضوع دینی مانند عاشورا بسازیم، باید چند نوع فقیه سینماگر با گرایش‌های مختلف داشته باشیم تا بتوانیم یک اثر مناسب تولید کنیم.
نویسنده فیلمنامه «سوفی و دیوانه» توضیح داد: ساخت فیلم و یا سریال مذهبی در حال حاضر باید از چنین شرایطی برخوردار باشد، در غیراین صورت باید شاهد ارائه یک تصویر کم رمق و خاکستری از وقایع حساسیت برانگیز باشیم که به کسی برنخورد که البته در چنین شرایطی پیامی هم به مخاطب منتقل نمی‌شود.
حوزه‌های علمیه فقهای سینماگر تربیت کنند
وی با اشاره به اینکه بهترین راه این است که حوزه‌های علمیه فقهای سینماگر تربیت کند، ادامه داد: البته این را می‌دانم که تلاش‌هایی در این زمینه صورت گرفته است، اما این امر بیشتر در کسوت طلبگی اتفاق می‌افتد، چرا که وقتی یک طلبه وارد فقه و اصول می‌شود دیگر ورود به سینما و یا تولید سریال برایشان کمی کراهت دارد و در این درجه ترجیح می‌دهند که درباره تولیدات مورد نظر اظهارنظر کنند.
به خاطر دارم در دوره‌ای من و آقای میرباقری داور جشنواره جام جم بودیم، وی بسیار ناراضی بود، چرا که معتقد بود در ساخت آثار مذهبی متخصص شده است و چرا نباید شرایطی فراهم شود که کارش در این زمینه تداوم داشته باشدسجاده‌چی گفت: اگر زمینه لازم برای ساخت فیلم و یا سریال مذهبی وجود داشته باشد بی شک بسیاری از کارگردانان دوست دارند در این عرصه ورود پیدا کنند. به خاطر دارم در دوره‌ای من و آقای میرباقری داور جشنواره جام جم بودیم، وی بسیار ناراضی بود، چرا که معتقد بود در ساخت آثار مذهبی متخصص شده است و چرا نباید شرایطی فراهم شود که کارش در این زمینه تداوم داشته باشد، چرا هربار باید سریال «امام علی (ع)» و یا «مختار» را بازتدوین و پخش کنند؟ چرا نباید کار جدید در این حوزه از وی بخواهند.
وی در پاسخ به این پرسش که به نظر می‌رسد در گذشته ساخت آثار مذهبی با حساسیت کمتری همراه بود هم توضیح داد: این را باید بگویم در آن زمان هم ساخت آثار سینمایی و تلویزیونی مذهبی با مخالفت‌هایی همراه بود، به خاطر دارم که ساخت سریال «امام علی(ع)» مخالفت‌هایی را به همراه داشت، اما چون ارزش اجتماعی آن بالا بود، این مخالفت‌ها در سکوت اعلام می‌شد و کمتر در رسانه‌ها منتشر می‌شد.
سجاده‌چی ادامه داد: معتقدم اگر فیلم سینمایی «رستاخیز» نیز اکران می‌شد و یک اقبال عمومی عظیم نسبت به این فیلم ایجاد می‌شد، مطمئن باشید که بسیاری از کسانی که بی رحمانه و سختگیرانه نسبت به این اثر نقد داشتند، محتاط‌تر عمل می‌کردند.
سفارشی در حوزه ساخت فیلم و سریال دینی وجود ندارد
این فیلمنامه‌نویس تاکید کرد: در واقع خاصیت افکار عمومی این است زمانی که چیزی را می‌پسندد، دیگران در نقد آن محتاط می‌شوند. متاسفانه تا جایی که می‌دانم در حال حاضر سفارشی در این حوزه هم وجود ندارد که بخواهند فیلم یا سریالی ساخته شود. حتی به خاطر دارم زمانی گروهی از روحانیان در نامه‌ای به صدا و سیما خواسته بودند که در شرایط فعلی درباره «ائمه» سریال ساخته نشود؛ اگر برداشت من درست باشد این نامه به این معنا است که عده‌ای از روحانیت به این نتیجه رسیده‌اند که این سریال‌ها نه تنها وجه مثبت برای ترویج فرهنگ تشیع ندارد، بلکه لطمه‌هایی نیز به آن وارد می‌کند.
مشاور فیلمنامه «آژانس شیشه‌ای» بیان کرد: متاسفانه در ۱۰ سال گذشته بجز ورود به داستان زندگی پیامبران بنی‌اسرائیل، اثر تاریخی مذهبی دیگری ساخته نشده است که البته این امر نیز زمانی رخ می‌دهد که بودجه کافی وجود داشته باشد. اگر از لحاظ بودجه مشکلی وجود نداشته باشد، مشکلی در ساخت فیلم و سریال درباره پیامبران بنی‌اسرائیل وجود ندارد و به کسی نیز برنمی‌خورد.
سجاده‌چی در پایان گفت: در کل می‌توان گفت بخش‌هایی از تاریخ هست که بسیار حساس است. مثلا نظرات و رویکردهای متفاوتی در مورد واقعه عاشورا وجود دارد و فیلمساز نمی‌داند کدام یک از این موارد را انتخاب کند که بعد به مشکل برنخورد، چرا که هر کدام از این نظرها و رویکردها موافقان و مخالفان خود را دارد.
Δ