وقتی در قرنطینه با «خود» مواجه شدیم/ روایتی از یک تعهد اجتماعی

میثم شاه بابایی کارگردان سینمای مستند که این روزها مشغول ساخت مستندی با محوریت ویروس کرونا است، در گفتگو با سینما خراسان درباره این اثر گفت: ساخت این فیلم با نام موقت «می‌نویسم نامت را» از زمان شروع قرنطینه آغاز کردیم. به این نحو که پیش از این در نوروز و تعطیلات غالباً افراد عزم سفر می‌کردند اما در این شرایط ویژه، درصد زیادی از مردم مجبور بودند در خانه بمانند و سفر نکنند. یعنی حتی دیگر قادر به انجام کارهای عادی که پیش‌تر انجام می‌دادند، نیستند.

وی ادامه داد: از همین رو به نظرم برای بررسی این موضوع نیاز به یک نگاه جامع داشتیم که مواجهه با خود و سفر درون را به تصویر بکشیم که این کار ساده و سهلی نبود. در فضای مجازی می‌بینیم آدم‌ها از اینکه با خودشان مواجه شوند، واهمه دارند. بُعد دیگر این مساله این است که برخی حتی در ایام و شرایط قرنطینه تلاش می‌کنند همچنان مهمانی‌های خود را برگزار کنند و کار خودشان را هم توجیه می‌کنند در حالی که این امر، یک تعریف منفی از تعهد می‌دهد، یعنی این افراد عملا بی‌تعهدی به خودشان را نشان می‌دهند.

فرد «بی‌تعهد» از مبتلا به «کرونا» بیمارتر است

این مستندساز افزود: «می‌نویسم نامت را» قصه‌های مرتبط با بیمارستان و بیماران را روایت نمی‌کند، چون فردی که بی‌تعهد است از فردی که کرونا دارد، بیمارتر است. به همین ترتیب تلاش می‌کنم در این فیلم به سفری در درون و مرور خویشتن، بپردازیم و تصویری از این موقعیت را ارایه دهیم. بیشتر قصه این فیلم در خانه‌ای می‌گذرد که فردی در آن در قرنطینه است.

من از دولت یا دولتمردی مطلقاً دفاع نمی‌کنم چون اصلاً سیاسی نیستم اما باید انصاف‌مان را قاضی کنیم و ببینیم چه اتفاقی رخ داده است. بعضی از این حضرات و شبکه‌ها می‌گفتند چون جیب مردم خالی است به فروشگاه‌ها حمله نمی‌کنند اما این حرف‌ها درست نیستوی افزود: در طی این سال‌ها، ما در جریانات اجتماعی، هیجاناتی را از سر گذرانده‌ایم. رسانه‌های خارجی نیز با بزرگ‌نمایی‌هایی به نقد سیاست‌ها و جریانات داخلی می‌تاختند چراکه تعریف «حقیقی» نسبت به حال و روز ایران از منظر آن‌ها یا وجود نداشت و یا با سیاستی برای تزریق ناامیدی در بستر جامعه ما روبه‌رو بود اما پس از کرونا این تعریف تغییر کرد. چراکه عملکردها قابل رویت بود و دیدیم مثلاً بعضی از اقلام ضروری مثل دستمال کاغذی، دستکش، الکل، مواد شوینده و… در فروشگاه‌های ایران به وفور وجود داشت و این فروشگاه‌ها از سوی مردم هم مورد هجوم قرار نگرفت.

کارگردان «می‌نویسم نامت را» ادامه داد: این پویایی نسبی فرهنگ در جامعه ما را به نمایش می‌گذارد. در این زمینه می‌شود کشورهای دیگر را با خودمان مقایسه کنیم و ببینیم که ما تفاوت‌های بسیار زیادی با آن‌ها داشتیم. من دائما با دوستانی در آلمان، آمریکا، استرالیا و آفریقای جنوبی ارتباط دارم و این موضوع را پیگیری می‌کنم. مواجهه مردم ایران در این زمینه درخشان بوده است. نمی‌خواهم سوتفاهم شود؛ من از دولت یا دولتمردی مطلقاً دفاع نمی‌کنم چون اصلاً سیاسی نیستم اما باید انصاف‌مان را قاضی کنیم و ببینیم چه اتفاقی رخ داده است. بعضی از این حضرات و شبکه‌ها می‌گفتند چون جیب مردم خالی است به فروشگاه‌ها حمله نمی‌کنند اما این حرف‌ها درست نیست.

شاه بابایی در بخش دیگر از صحبت‌هایش با بیان اینکه قصه «می‌نویسم نامت را» اصلا ربطی به ترددهای خیابانی مردم ندارد، عنوان کرد: خانواده من در شمال کشور زندگی می‌کنند ولی آخرین دیدار من با آن‌ها به ۲ ماه پیش برمی‌گردد اتفاقا قبل از این جریانات وقتی زمزمه‌های قرنطینه پیش آمد در نظر داشتم به دیدارشان بروم اما عامل بازدارنده‌ای وجود داشت و آن تعهد اجتماعی است که باعث شد در خانه بمانم. البته همین ماندن منجر به ساخت فیلم مذکور شد که برایم جای خوشحالی دارد.

«کرونا» فرصت خونمایی را از خیلی‌ها گرفت

این کارگردان ضمن اشاره به این نکته که با شیوع بیماری کرونا به گونه‌ای همه در یک شرایط یکسان قرار گرفته‌اند، بیان کرد: من نگاه جنسیتی به هیچ شخصی ندارم و نخواهم داشت ولی باید در این موضوع کمی تعمق کرد. خانه نشینی مجال دیده شدن و نمایش خویشتن از سر سرمستی را از برخی ستاند. فردی که نمایش‌هایی از این دست ملاک و ارزش زندگی‌اش بود امروز چه اتفاقی برایش رخ می‌دهد؟ به هر حال مجال نمایش و دیده شدن از دست رفت و با بیماری کرونا گویا همه یکسان شدند. البته نه تنها مردم ایران بلکه همه در سراسر جهان و در هر طبقه‌ای.

شاه بابایی توضیح داد: پیش از ساخت «می‌نویسم نامت را» با تصاویر با شکوهی از رقصیدن‌ها، همدلی‌ها و لحظات نابی که تکرار شدنش شاید با اندوهی دیگر همراه باشد، مواجه شدم. ابتدا دستان یکایک این رزم‌جویان درمانی را می‌بوسم اما نمایش آن به عقیده من کار رسانه‌های جمعی و سراسری است اما از منظر و دیدگاه آغشته به هنر، مطلقاً ایده خلوت و مواجهه با تنهایی فردی، برایم اولویت داشت.

وی در پایان اظهار کرد: معتقدم «می‌نویسم نامت را» یک فیلم صرفا مستند نیست، بلکه یک اثر سینمایی است. فیلم از منظری مستند، داستانی را روایت می‌کند. به زعم من، سینمایی که موقعیتی حقیقی را به تصویر می‌کشد، درامی را در بطن خود دارد که مخاطب جذب آن موقعیت و درام خواهد شد. در این پروژه تمام عوامل به صورت آنلاین من را در هدایت فیلم همراهی می‌کنند.