سفر به دنیای واقعی در فضای مجازی/ قدم زدن در کویر مستند

خبرگزاری مهر_ گروه جامعه؛ سینما چهارده سالی است که روی دیگری از اخبار و هیجانات را به رخ علاقه مندانش می‌کشد. به دنبال آنچه حقیقت دارد می‌رود، سوژه‌هایش را از دل همین مردم کوچه و بازار و غیرمشهور اما آشنا برمی‌دارد. کندوکار می‌کند در زندگی سوژه‌ها شاید برای پیدا کردن جواب سوالی و یا شاید برهم زدن یک جریانی و به وجود آوردن جرقه‌ای در ذهنی آشفته از اخبار این روزها اما با کمی صبر و حوصله بیشتر و بی توجه به کلیشه‌های سینمایی و سلبریتی‌های گیشه فروش.

به همین دلیل است که می‌توان به روایت سینماگران چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت اعتماد کرد چون همان طور که از نامش پیداست جشنواره‌ای است برای حقیقت‌یابی.

جشنواره‌ای که با کمک مستندنگارانش از حقایق دانشگاه رفتن رتبه دوم کنکور در مستند «دیوانگی» پرده برمی‌دارد و با «بازگشت دوباره» تغییر سبک زندگی ایلیاتی‌ها را از زمان که مستند علف ساخته شده بود و به سختی کوچ می‌کردند تا بعد از تخته قاپو کردن عشایر و حاشیه نشین شدن آنها نمایش می‌دهد.

با کمک سینمایی که حقیقی است می‌توان در مستندی که به بخش کارآفرینی اختصاص داده شده با مهدیه سعیدی فر از استان لرستان به کارگاه سفال و سرامیکش در زیرزمین خانه رفت و پا به پای او همراه شد تا به ما در مستند «خلق موقعیت» بگوید چطور با تلاشش توانسته از آن زیرزمین مهجور به یک کارآفرین نمونه در استان تبدیل شود و لباس زنان و مردان ایل بختیاری را به تن مجسمه‌هایش کند.

حتی می‌توان در روزهایی که این جشنواره برگزار می‌شود؛ از ۸ صبح تا ۱۲ شب پا به پای ابو ایوب در «نی سان» به حاشیه تالاب هورالعظیم در نقطه صفر مرزی رفت و از زندگی و مشکلات آنها با خبر شد آن هم به زبان عربی.

در روزگاری که کرونا اجازه همنشینی با علاقه مندان دیگر به سینمای مستند را نمی‌دهد امکانی فراهم شده تا از دریچه فضاهای مجازی مناسب سازی شده برای پخش آنلاین فیلمها، برگه‌های زندگی حقیقی را از دریچه دوربین عکاسباشی پیری که سر عزلت گرفته، با تأثیر ناشی از اتفاقات سالهای پیش از انقلاب مشروطه ورق زد.

به بهانه عکس‌هایی که میرزا حسن عکاس و بعدتر میرزا فتح الله عکاس در اواخر دوران قاجار از شیراز گرفته‌اند، دری باز می‌شود به حال و هوای شیراز در آن سالهای پر هیاهو با مستندی به نام «آینه دار».

اگرچه این یک نما از سالهای پر هیاهوی آن روزهاست اما از نمای دیگر سری می زنیم به روستای وامنان در استان گلستان و با حاج آقا احمدی همراه می‌شویم که کمک کرده مردم روستا با کاشت گل زعفران در زمین‌های خشک، طلای سرخ بچینند. آنچنان که عطر زعفرانش تا آن سوی پنجره فضای مجازی می پیچد. همان جا برای «عروس وامنان» جشنی می‌گیریم که توانسته محرومیت را از این روستا بگیرد.

پس از آن در مراسم ازدواج دختری با قنات خشک شده روستا شرکت می‌کنیم با مستند «ایساتیس» که یکی از تدوین گرانش بهمن کیارستمی است و با تصاویری ناب از ایران چهار عنصر آتش و باد و آب و خاک را به حرف می‌آورد تا قصه مهر این چهار مادر زمین را به زندگی آدم در سرزمین کویری یزد بازگو کند.

«دانه‌ای می‌کارم» و دمی در خانه بوم گردی مرد روستایی که یک مصاحبه تلویزیونی زندگی او را عوض کرد استراحت کرده و در «دِلَنْدَروا» پای صحبت مادر علی که ۱۷ سال شهادت پسرش را در سقوط هواپیمای سال ۸۱ باور نکرد می‌نشینم و همراهش می‌شوم و هر روز به محل خدمت پسرش می‌روم و می پرسم: پسرم کی از مأموریت برمی گردد؟ همراه با او غصه می‌خورم برای انتظارش و برای تنهایی «براناز» مرد روستایی. همان که گوشه‌ای از این دنیا زیر سقفی ناپایدار سالهای آخر عمرش را با این دلخوشی می‌گذراند که هر روز حیوانات روستا را با تکه نانی سیر کند.

از آن روستا همراه با همه آنهایی که امسال برای اولین بار نتوانستند دور هم جمع شوند و به استقبال صف‌های طولانی مستندهای جشنواره فیلم حقیقت بروند به مناطق عشایر نشین می‌رویم و پای صحبت مردان بختیاری می‌نشینیم که کرونا، چراغ زندگی شأن را کم فروغ کرده و می‌خواهند جلوی بسته شدن جاده‌ها بایستند تا با کوچ که از زمان آن مدت زیادی گذشته ایل شأن را از مرگ نجات دهند همان‌هایی که به بیماری واگیردار می‌گویند «چامون».

با به صدا درآمدن ناقوس کلیسایی که «آناهید» مهربان در روستای ارمنی نشین خویگان علیا به صدا در می‌آورد به خود می آمده و با مستند «آوای شب دهم» به این فکر می‌کنیم که چطور می‌توان مانند خانم درویشی مترجم مداحی ناشنوایان در یزد تأثیری در زندگی دیگران داشت. شاید حتی به کوچکی تعریف کردن یک خاطره از دوران کودکی «حسین ملات» برای به خنده واداشتن فرمانده لشگر قبل از شهادتش.

این گشت و گذار در دنیای واقعی سینمای حقیقت که از ۲۵ آذر ماه شروع شده تا دوم دی ماه همچنان ادامه دارد.