ماجرای فیلم «برزخی‌ها» که موجب استعفای وزیر ارشاد شد

استاد دانشگاه سوره گفت: فیلم «برزخی‌ها» در سال ۱۳۶۰ با تکیه بر خط داستانی‌اش به شکلی نمادین می‌خواست ستاره‎‌های سینمای دوره پهلوی را از زیر سایه بدبینی بیرون بیاورد اما موجب استعفای وزیر ارشاد شد.به گزارش فارس، نشست «آسیب شناسی متن های نمایشی تولید شده درباره داده‌های سیاسی تاریخ ایران پس از انقلاب، از منظر مولفه‌های دراماتیک» در دانشگاه سوره برگزار شد.

امیررضا نوری پرتو مدیر گروه ادبیات نمایشی دانشکده هنر دانشگاه سوره در این نشست گفت: در اوایل انقلاب عده‌ای خواهان بسته شدن سینما‌‌ها بودند ولی با این وجود یک هفته بعد از پیروزی انقلاب امام خمینی(ره) با بیان کردن عدم مخالفت با سینما  سالن‌های سینما دوباره باز شد.

وی تمام فیلم‌‌های بعد از انقلاب را بررسی کرد و در رابطه با اولین فیلم ساخته شده بعد از انقلاب اسلامی «فریاد مجاهد» ساخته مهدی معدنیان، اذعان کرد: ساده‌انگاری و شخصیت پردازی و نیز چینش رویدادها و موقعیت فیلم به گونه‌ای بود که درهمان دوران آشفته تمام گروهای سیاسی و مردم به این فیلم اعتراض کردند که باعث شد «فریاد مجاهد» برای چند روز از پرده سینما به پایین کشیده شود.

نوری پرتو در رابطه با فیلم‌های دهه ۵۰ تا ۶۰ به فیلم‌هایی همچون «پرواز به سوی مینو» و «زنده‌باد» اشاره کرد و گفت: فیلمنامه نویسان و کارگردانان این آثار بیشتر از آن که به شکل گیری روایت درامی الگومند و درگیر کننده توجه نشان دهند به کارکرد کم و بیش فیلم‌هایشان در گیشه دلخوش کرده بودند اما به دلیل کاستی‌های روایی و ساختاری ریز و درشت آشکار در این آثار نامبرده شده نمی‌توان هیچ کدام از اینها را به عنوان فیلم های نمونه و شناخته شده که در یک برهه غریب و مهم از تاریخ معاصر ایران ساخته شده‌اند، جدی گرفت و نامشان را در حافظه ماندگار تاریخ سینمای کشورمان ثبت کرد اما شاید بتوان در این میان به «خون بارش» و «از فریاد تا ترور» نگاهی متفاوت تر داشت.

 نوری پرتو سپس فیلم‌های توقیف شده در زمان انقلاب را معرفی کرد و در بررسی علل آنان نیز خاطر نشان کرد: «برزخی‌ها» (با بازی محمدعلی فردین، ناصر ملک‌مطیعی، سعید راد، محمدعلی کشاورز و ایرج قادری) ساخته ایرج قادری در سال ۱۳۶۰ با استقبال پیش‌بینی نشده عامه تماشاگران با وجود زمان اکران بسیار محدودش مواجه شد که این اتفاق برای خیلی از قدرتمندان و سیاستمردان و حتی توده‌های انقلابی دشوار و هضم نشدنی بود؛ اعتراضات سرانجام کار خودش را کرد و علاوه بر پایین کشیدن فیلم از پرده‌های سینما باعث شد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت هم از سمت خود استعفا دهد.

 وی افزود: فیلم برزخی‌ها، با تکیه بر خط داستانی‌اش به شکلی نمادین می‌خواست ستاره‎‌های سینمای دوره پهلوی را از زیر سایه بدبینی بیرون بیاورد اما به سرپوشی بر واپسین روزنه‌های امید برای بازگشت ستارگان سینمای پیشین ایران روی پرده‌های سینما تبدیل شد.

نوری پرتو در بخش دوم صحبت‌های خود نیز، به سیمای گروه‌های سیاسی در فیلمنامه‌های آثار سینمایی پس از انقلاب پرداخت و همچنین با اشاره به سازمان مجاهدین خلق افزود: در اوایل دهه ۶۰ تا ۷۰ نام‌بردن از سازمان مجاهدین خلق به اسم منافقین ممنوع بود، کاراکترهایی در  این مضمون وجود داشتند اما به صورت مستقیم به آنها اشاره نمی‌شد. وی نیز به تحلیل فیلم‌هایی همچون ماجرای نیمروز، رد خون و فیلم‌های نرگس آبیار همچون شبی که ماه کامل شد، پرداخت.