روایت کارگردان «خواب آب» از خروش سیل/ تاوان اشتباهات را می‌دهیم

فرهاد مهران‌فر تهیه‌کننده و کارگردان سینمای مستند در گفتگو با سینما خراسان در واکنش به دلایل وقوع سیل در استان‌های گلستان، فارس و برخی مناطق کشور بیان کرد: به نظر می‌رسد در حال حاضر مساله اصلی مدیریت بحران نیست؛ بلکه بحران مدیریت است. متاسفانه در چهار دهه گذشته کارشناسان و فعالان محیط زیست هشدارهایی در حوزه‌های مختلف به مسئولان داده‌اند و اگرچه خود قدرت اجرایی نداشتند اما آنها را نسبت به آسیب‌های احتمالی آگاه کرده‌اند.

وی ادامه داد: من در آخرین مستند سینمایی‌ام با عنوان «خواب آب» موضوع کم‌آبی، خشکسالی و پیامدهای آن را مطرح کردم و در فیلم «درخت جان» به نابودی درخت‌ها، عدم آب‌خیزداری درست و سیلاب پرداختم که امروز می‌بینیم استان‌های گلستان و مازندران دچار همین مشکلات شده‌اند. بنابراین احساس اهل فرهنگ و هنر و همه افراد دل نگران نسبت به زیستگاهشان پیش از این بیان شده اما این مدیریت بوده که دل نگران این مسائل نیست و کم توجهی کرده است.

مهران‌فر عنوان کرد: امروز روز پاسخگویی مسئولان است. سازمان‌های محیط زیست، منابع طبیعی، مدیریت بحران و آن‌هایی که در ساخت و ساز دستی دارند، باید جوابگو باشند که چطور و چرا پیش‌بینی‌های علمی و کارشناسی را درباره بحران‌های احتمالی مدنظر قرار ندادند؟! هشدارها داده‌شده و مردم در حد بضاعت کارشان را کرده‌اند. این مکانیزم دولتی است که باید سیاستگذاری‌های درست ماجرا را حل و فصل کند. این یک واقعیت است که ایران در دهه آتی سخت‌ترین چالش‌های زیست محیطی را در زمینه بحران آب و مسائل مرتبط با آن پیش رو دارد.

سیل امروز تاوان اشتباهات گذشته است

کارگردان «موشک کاغذی» با اشاره به فضای غم‌انگیز و یاس‌آلود حاکم بر جامعه که در فضای مجازی بازتابانده می‌شود، اظهار کرد: نمی‌توانیم بی‌خود دلخوش باشیم و با امید واهی واقعیت را نادیده بگیریم چراکه تصاویر فضای مجازی عمق فاجعه را نشان می‌دهد.

فعالان محیط زیست و هنرمندان بخشی از این این واقعیت‌ها را قبلاً پیش‌بینی کرده بودند و بحران امروز را قابل وقوع می‌دانستند اما ما امروز منفعلانه نشسته‌ایم و صرفاً ابراز تاسف می‌کنیم مهران‌فر ادامه داد: فعالان محیط زیست و هنرمندان بخشی از این واقعیت‌ها را قبلاً پیش‌بینی کرده بودند و بحران امروز را قابل وقوع می‌دانستند اما ما امروز منفعلانه نشسته‌ایم و صرفاً ابراز تاسف می‌کنیم. البته هنرمندان با فراخوان به مردم و کمک‌رسانی بخشی از این بار را بر دوش می‌کشند و به نظرم اصرارشان بر بزرگ‌نمایی نیست بلکه بر واقع‌نمایی است.

وی با اشاره به لزوم بهره‌مندی از بارش‌های پیوسته اخیر عنوان کرد: این میزان نزولات آسمانی و بارش‌ها ارزش بالایی دارد به شرط آنکه مدیریت و به آبخانه‌های زیرزمینی هدایت شود اما در سازماندهی آبخانه‌های تهی شده ضعف مدیریت وجود دارد. وگرنه طبیعت چرخه طبیعی خود را طی می‌کند.

کارگردان فیلم «سرزمین رها» همچنین با آسیب شناسی علت وقوع سیل در شیراز بیان کرد: جاده‌سازی و خیابان‌سازی کنار دروازه قرآن شیراز، تصمیم اشتباهی بوده که هشدار داده شده و سیل امروز ناشی از آن است. مدیریت شهری در واقع دارد تاوان این اشتباهات را پس می‌دهد.

جنگل‌های هیرکانی در معرض نابودی

وی با اشاره به بحران‌های مشابه در مازندران و گلستان عنوان کرد: بومیان و ساکنان گلستان و مازندران بعضاً باعث خشکسالی درختان دیرسال می‌شوند. قاچاقچیان چوب، ضعف مدیریت حفظ منابع جنگلی روز به روز دایره زیست‌مندان جنگل‌های هیرکانی و درختان را تنگ‌تر می‌کند. با این روند قطعاً با خطر نابودی جنگل‌های هیرکانی رو به رو هستیم و پیامدش سیل خواهد بود. حلقه سبز دور خزر و دو جلگه سرسبز مازندران تنها باقیمانده‌های فلات ایران است و مهاجرت بی حد و حصر به سمتشان، این مناطق سرسبز را به مرکز زباله ایران تبدیل کرده و همه این‌ها با سودجویی ناشی از افزایش قیمت زمین مرتبط است. همه این مشکلات به بحران مدیریت برمی‌گردد و ایجاد تعادل بین نیروهایی نظیر سیل که در عین مخرب بودن می‌توانند حیات‌بخش باشند به شرط آنکه به درستی هدایت شوند.

مهران‌فر در پایان برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم «وارش» که حراست از جنگل‌های هیرکانی را به عنوان محور دوره نهم خود مدنظر دارد، اقدامی موثر خوانده و گفت: این جشنواره می‌تواند فرصت کارشناسی و آسیب شناسی درباره جنگل‌های هیرکانی و شناخت هنرمندان از زیست بوم و اطلاع رسانی به نسل جدید را فراهم کند.