به گزارش سینما خراسان، سی و چهارمین جشنواره تئاتر خراسان رضوی، یک تحول از نوع برگزاری و پرداختن به همه ابعاد و انواع هنرهای نمایشی در گروه‌های مختلف سنی است، که از دیدگاه بسیاری از دست‌اندرکاران حوزه تئاتر، فرصت‌های جدیدی را پیش روی اهالی تئاتر قرار می‌دهد تا بیشتر دیده شوند و البته از نظرگاه برخی کارشناسان شاید با نقایصی نیز همراه باشد.
دبیر سی و چهارمین جشنواره تئاتر خراسان رضوی امسال طرحی نو درانداخت و با رویکرد هم افزایی با دستگاه‌های مختلف اجرایی در جهت عمق‌بخشی به کار نمایش در استان، بخش‌های جدیدی به این رویداد افزود و در واقع آن را بزرگ کرد تا همه گروه‌های نمایشی بتوانند فرصت حضور در بزرگترین رویداد تئاتر استان را داشته باشند.
رضا عرفانی گفت: امسال بخش “ویژه” برای رقابت بین آثار گروه‌های فعال در حوزه تئاتر کودک و نوجوان، تئاتر جوان، نمایشنامه خوانی و عکس به صورت مجزا از جشنواره به این رویداد اضافه شد، در حالی که در سال های پیش تنها یک رقابت بین همه انواع تئاتر شکل می‌گرفت، اما امسال بخش ویژه به منظور حمایت از آثار هنرمندان جوان پیش بینی و طراحی شد، زیرا هر ساله نمایش‌هایی بودند که به هر دلیلی امکان حضور در اختتامیه جشنواره رضوان را پیدا نمی‌کردند.
وی اظهار کرد: با اضافه شدن بخش ویژه، آثار تئاتر از سراسر استان فرصت دیده شدن پیدا کردند و شعار هیات مدیره جدید جشنواره که «تئاتر را برای همه استان و همه نسل‌ها می‌خواهیم» محقق شد و در این بخش ۱۲ اثر در حوزه کودک و نوجوان، هشت اثر در حوزه جوان، هشت اثر در بخش نمایشنامه‌خوانی و چندین اثر در بخش عکاسی تئاتر به رقابت پرداخته و آثار برگزیده هر بخش مشخص شدند.
عرفانی اضافه کرد که آثار ارایه شده در بخش ویژه این جشنواره از شهرستان های مشهد، خواف، گناباد، نیشابور، سبزوار، چناران و جوین بودند که توسط هیات داوران ارزیابی شده و آثار برگزیده در همین حوزه به اتمام رسیدند و به جشنواره های دیگر راه پیدا نمی‌کنند.
دبیر سی و چهارمین جشنواره تئاتر خراسان رضوی گفت: در بخش نهایی این رویداد پس از بازبینی آثار رسیده توسط هیات انتخاب، ۱۲ نمایش به بخش تئاتر صحنه‌ای و ۱۶ نمایش به بخش تئاتر خیابانی جشنواره راه یافتند که نمایش این آثار از ۱۷ آبان آغاز شد که امروز به پایان می‌رسد و فردا منتخبان این ۲ بخش معرفی شده و به جشنواره تئاتر منطقه‌ای راه می‌یابند.
عرفانی اظهار کرد: امسال با اضافه شدن بخش ویژه به این جشنواره، تفاهم‌نامه همکاری با موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس‌رضوی، حوزه هنری خراسان رضوی و یک مجموعه بخش خصوصی در حوزه گردشگری استان برای حمایت از این رویداد منعقد شد و در واقع این مجموعه‌های فرهنگی به یاری جشنواره تئاتر استان آمدند.
موضوع دیگری که سی و چهارمین دوره جشنواره تئاتر خراسان رضوی را متفاوت از دوره‌های قبل کرد، فروش بلیت از طریق سایت “گیشات” و اضافه شدن ۲ تا سه نوبت به اجرای تئاترها بود، که در سال های قبل هر تئاتر تنها یک نوبت برای اجرا داشت که با توجه به کوچک بودن فضای سالن در مجتمع فرهنگی- هنری امام رضا(ع) و حوزه هنری خراسان رضوی، ازدحام جمعیت گروه‌های نمایشی، اهالی تئاتر و تماشاچیان مانع از لذت بردن حاضران می‌شد اما امسال با افزایش نوبت‌های اجرا، فضا برای استفاده همه از نمایش‌ها فراهم شد.
جشنواره‌ای متفاوت از سال‌های گذشته
این رویکرد و نگاه نو دبیر و دست‌اندرکاران سی و چهارمین جشنواره تئاتر خراسان رضوی در میان گروه‌های نمایشی نیز بازخوردهای مثبتی داشت.
کارگردان تئاتر صحنه‌ای “چنگار” از سبزوار در گفت و گو با خبرنگار ایرنا این نکته را متذکر شد و گفت: با اینکه امسال بلیت فروشی شد اما استقبال تماشاچیان از تئاترها بسیار خوب بود و در هر نوبت سالن‌ها پر از جمعیت می‌شد و در مجموع شرایط بهتر از گذشته بود.
مجید بهنامی فر افزود: اضافه شدن بخش های جدید به جشنواره تئاتر استان و انتخاب مناسب داوران بر کیفیت کارها افزوده بود، هرچند ضعف نویسندگی در اغلب آثار مشهود بود اما کارهای قوی‌تری نسبت به سال قبل به نمایش درآمد، البته چند سالی است که جشنواره تئاتر استان روند رو به رشدی را طی می کند.
وی با اشاره به گروه‌های تئاتر شهرستانی حاضر در این جشنواره گفت: نگاه به نمایش های شهرستان ها نیز در این جشنواره بهتر از گذشته بود در واقع نگاه ویژه تری نسبت به این آثار شد، رفاهیات برای گروه‌های نمایش شهرستانی بهتر از سال های گذشته بود، امکانات به خوبی فراهم شد و تقریبا گروه‌ها مشکلی در اجرا نداشتند.
بهنامی فر در توضیح تئاتر خود نیز اظهار کرد: “چنگار” به معنای ریشه سرطان است، داستان مربوط به خرافاتی است که در یک روستای خراسان وجود دارد و عده‌ای با این خرافات از مردم سوء استفاده می‌کنند، در این میان دختری به مقابله با این خرافات برمی‌خیزد. نویسنده این اثر از هنرمندان بومی سبزوار و بازیگران آن هم همگی از این شهرستان هستند.
کارگردان تئاتر “نیکولایف” از مشهد نیز که نخستین اجرای جشنواره به نمایش او تعلق داشت، به خبرنگار ایرنا گفت: در مجموع آثار جشنواره کیفیت بالاتری نسبت به پارسال داشتند، مدیریت جشنواره نیز بهتر از سال های پیش بود، اضافه شدن بخش ویژه با رویکرد آثار حوزه جوان، کودک و نوجوان، نمایشنامه خوانی و عکس به این رویداد یک اتفاق نو بود که امیدواریم با برنامه‌ریزی بهتر در سال های آینده نیز تداوم داشته باشد.
بابک توسلی اظهار کرد: با وجود بلیت فروشی در این جشنواره، تعداد تماشاچیان هر تئاتر درخور توجه بود و سالن در هر ۲ نوبت از اجرای تئاترها از تماشاچی پر می‌شد، سال های قبل اولین اجرا در جشنواره را به نمایش‌های شهرستانی می‌دادند اما امسال نمایش “نیکولایف” از مشهد اولین اجرا را داشت و این موضوع نشان می‌داد که نگاه به اجراها مبتنی بر توزیع عادلانه بین آثار شهرستانی و آثار مشهد بوده است.
وی اضافه کرد: یکی از نقص‌های جدی که در همه آثار نمایشی خراسان رضوی وجود دارد، ضعف متون نمایشی است که در این جشنواره نیز دیده می شد، اما با وجود ضعف متن‌های نمایشی، کیفیت کارگردانی و بازی در تئاترها درخور توجه بود، به نظر می‌رسد نویسنده در استان کم نیست اما آموزش ها ضعف دارد و باید متولیان در این بخش اقدام جدی بکنند.
توسلی در مورد موضوع تئاتر “نیکولایف” که با نویسندگی و کارگردانی وی اجرا شد، گفت: موضوع تئاتر اقتباسی از یک داستان روسی است که به آزمایش‌ها روی بی خوابی زندانیان اتحادیه جماهیر شوروی در اواخر قرن ۴۰ بازمی‌گردد.
گروه‌های تئاتر شهرستانی قوی ظاهر شدند
کارگردان تئاتر “آیه” از نیشابور نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا درباره این جشنواره گفت: تئاتر شهرستان‌های خراسان رضوی چند سالی است که رشد زیادی داشته که نتیجه آموزش‌ها است، در این جشنواره تئاتر شهرستان ها دیگر رقیب تئاتر مشهد شده‌اند و این موضوع این رویداد را جذاب‌تر می‌کند.
محسن مسعودی‌فر افزود: توسعه سی و چهارمین جشنواره تئاتر خراسان رضوی و اضافه شدن بخش های ویژه و پرداختن به تئاتر کودک و نوجوان، جوان و نمایشنامه خوانی و حتی عکس تئاتر، ایده خوب و نویی بود، اما نباید این رویکرد مقطعی باشد بلکه در سال های آینده نیز تداوم داشته و قوی تر شکل گیرد.
وی گفت: جشنواره، محلی برای تضارب آرای فعالان عرصه تئاتر است، گروه‌های مختلف نمایش در کنار هم قرار گیرند و فعالیت ها و کارهای همدیگر را دیده و نقاط قوت و ضعف یکدیگر را متذکر شوند، جشنواره در واقع یک مدرسه کوچک است، از سوی دیگر با بلیت فروشی و افزایش نوبت های اجرای هر نمایش؛ فرصت دیده شدن تئاتر برای همه فراهم شد و این نقطه قوت جشنواره بود.
مسعودی‌فر؛ فعالیت گروه‌های تئاتر شهرستانی در هر ۲ بخش صحنه‌ای و خیابانی را بسیار مطلوب ارزیابی کرد و گفت: به نظر می‌رسد امسال تئاتر شهرستان ها بهتر از مشهد باشد، گروه‌های نمایشی در مشهد با وجود برخورداری از همه امکانات و زیرساخت ها، نتوانستند چندان برتر از گروه‌های شهرستانی در این جشنواره ظاهر شوند و باید از این بابت نگران باشند.
وی تئاتر “آیه” را مونولوگی درباره مشکلات یک دختر روستایی در مواجهه با ظلمی که به او روا شده بود، دانست و گفت: قصه این دختر جنبه عمومی دارد، مشکلی که تمام دنیا با آن مواجه است.
تئاتر خیابانی در سی و چهارمین جشنواره تئاتر خراسان رضوی خیلی قوی ظاهر شد، امسال ۱۶ نمایش از این بخش به اجرا درآمد، کارگردان تئاتر خیابانی “من کی ام” از مشهد در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در مجموع جشنواره تئاتر امسال از هر حیث نسبت به سال گذشته بهتر بود، مکان خوبی برای اجرای تئاترهای خیابانی که در واقع سرسرای سالن اصلی تئاتر شهر و سرسرای حوزه هنری بود، در نظر گرفته بودند و گروه‌ها هر آنچه در توان داشتند، به نمایش گذاشتند.
ابراهیم آذریان اظهار کرد: به نظر می رسد امسال گروه‌های شهرستانی تئاتر خیابانی بهتر از مشهد ظاهر شده بودند، کیفیت کار گروه‌های تئاتر خیابانی امسال به مراتب نسبت به سال قبل بهتر بود، تماشاچیان می ایستادند و نمایش خیابانی را تا پایان می‌دیدند، معمولا اگر نمایش خیابانی کیفیت خوبی نداشته باشد، تماشاچی آن را در نیمه رها می‌کند.
اجرای صرف گروه‌های نمایشی در این جشنواره، آب در هاون کوبیدن است
رویکرد جدید و تحول این جشنواره را از دبیر سی و سومین جشنواره تئاتر خراسان رضوی که سال گذشته مدیریت آن را برعهده داشت، جویا شدیم که گفت: نگاه دبیر این دوره به توسعه جشنواره تئاتر و اضافه کردن بخش ویژه در قالب تئاتر کودک و نوجوان، جوان و نمایشنامه خوانی و عکس، خوب است اما در نهایت خروجی این رویداد انتخاب آثار برگزیده در بخش نهایی برای شرکت در جشنواره تئاتر منطقه‌ای و بعد جشنواره تئاتر فجر است.
محمد جهان‌پا اظهار کرد: سی و چهارمین جشنواره تئاتر خراسان رضوی یک ویترین برای نشان دادن عملکرد و دستاورد یکساله تئاتر استان است لذا بهتر شدن این ویترین نیاز به برنامه ریزی جدی دارد تا این رویداد برای اهالی تئاتر مثمر ثمر باشد، اینکه فقط چند اجرای تئاتر اتفاق بیفتد و رقابتی بین اهالی تئاتر یک استان باشد، چندان جذاب نیست و صرفا آب در هاون کوبیدن است.
وی بیان کرد: جشنواره تئاتر خراسان رضوی باید محلی باشد که گروه‌های مختلف اعم از اهالی تئاتر، کارشناسان و مسوولان دستگاه‌های اجرایی در کنار هم نشسته، قابلیت‌ها و توانمندی‌های یکدیگر را محک بزنند، نباید صرفا در جشنواره به اجرای گروه‌های تئاتر و برگزاری یک مسابقه یا رقابت بسنده کرد.
این کارگردان تئاتر گفت: اجرای یک گروه نمایشی و دادن جایزه به برندگان آن توسط دستگاه‌های اجرایی نمی‌تواند خروجی مناسبی برای یک جشنواره باشد، بهتر بود در کنار اضافه شدن بخش ویژه و نمایش آثار نمایشی در گروه‌های مختلف، نشست های نقد و بررسی با حضور کارشناسان و دستگاه‌های اجرایی برای تئاترها برگزار می‌شد تا این جشنواره برای شرکت کنندگان جنبه آموزشی نیز پیدا کند، در این رویدادها باید فرصت نقش آفرینی عمیق تر و کاربردی‌تری به دستگاه‌های اجرایی داده شود.
جهان‌پا اضافه کرد: بخش نمایشنامه‌خوانی این جشنواره نیز فقط خوانش نوشته‌های دست چندم گذشته بود، بهتر بود این بخش به رقابت نمایشنامه نویسان تبدیل می‌شد، نوشته‌های نویسندگان جوان خوانش می‌شد تا کارگردانان در بین این نوشته‌ها، آثار خوب را شناسایی کرده و کارهای جدید خود را براساس آن می‌ساختند.
ناگفته نماند که در حاشیه سی و چهارمین جشنواره تئاتر خراسان رضوی، کارگاه تخصصی داوری با موضوع “بررسی داوری و ارزیابی آنچه به اشتباه نمایش خیابانی می نامیم” با تدریس “شهرام نوشیر” نمایشنامه نویس، کارگاه تخصصی کارگردانی تئاتر با موضوع “مروری بر پنج مولفه اصلی کارگردانی” با تدریس “امیرحسین حریری” کارگردان تئاتر نیز برگزار شد که شرکت در آن برای عموم رایگان بود.
در بخش خیابانی این جشنواره نمایش‌های “من کی ام”، “تولد رستم”، ” کلاه”، “نبرد رستم و اشکبوس”، “تار و پود”، “هشتک بچه شهرستانی‌ام”، “هفت کاه” از مشهد، “پستچی”، “سیاه و سفید و رنگی” و “انگشتان کوچک” از قوچان، “خشت خونی” از نیشابور، “نفخ کارون” از تربت حیدریه، “تلنگر” از گلبهار، “کلید سل” از سبزوار، “رنج و گنج” از تربت جام و “آش و ساز” از خواف به رقابت پرداختند.
در بخش صحنه ای نیز نمایش‌های “نیکولایف”، “زندگی به سبک کوئن خاتون”، “بیسکوئیت مادر”، “ایستگاه مترو”، “اداره پست ساحلی.. بفرمایید” و “تلقین” از مشهد، “نه خط عمودی یک خط اریب” از قوچان، “هندی کم” و “آیه” از نیشابور، “هتلی‌ها” از تربت حیدریه، “چنگار” از سبزوار و “مورکائیف” از خواف به اجرا درآمدند.
Δ