جشنواره های بدون موضوع ارزشی ندارند/ روایتی از «دوبیتی خوانی»

به گزارش سینما خراسان به نقل از روابط عمومی سیزدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران، دامون شش‌بلوکی مستندساز، پژوهشگر موسیقی و عضو شورای علمی سیزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران در رابطه با ضرورت انتخاب موضوع «دوبیتی خوانی» به عنوان محور جشنواره سیزدهم گفت: جشنواره موسیقی نواحی در چهار سال اخیر با موضوعی خاص برگزار شده که حسن جشنواره محسوب می‌شود. با توجه به کثرت قومی و تنوع موسیقایی در ایران، جشنواره‌ها اگر موضوع نداشته باشند نمی‌توان از آن‌ها انتظار خروجی خاصی داشت.

وی با اشاره به اینکه موضوعات از این جهت انتخاب می‌شوند که در بین همه اقوام وجود داشته باشند، درباره علت انتخاب موضوع «دوبیتی‌خوانی» عنوان کرد: دوبیتی یک گونه شعری است که در موسیقی‌های کلامی حضور جدی دارد و این کارکرد کلامی موسیقایی تقرییاً در بین همه اقوام مشترک است و با تکنیک‌ها و شیوه‌های مختلفی خوانده و اجرای موسیقایی می‌شود و به نوعی دوبیتی‌خوانی وارد حوزه کلام و ادبیات موسیقایی می‌شود. بنابراین از آنجا که محور جشنواره‌ها عمدتاً بخش سازی بوده است، امسال با موضوع دوبیتی‌خوانی، محور آوازی موسیقی اقوام را بیشتر مدنظر قرار داده‌ایم.

شش‎بلوکی اظهار کرد: دوبیتی در همه زبان‌ها، گویش‌ها و لهجه‌های رایج در ایران وجود دارد. دوبیتی‌ها از لحاظ ساختار ادبی، در قالب زبان فارسی بیشتر بر وزن‌های عروضی و در بخش‌های مربوط به اقوام ترک بیشتر بر قالب هجایی استوارند. به طور مثال، در اکثر نقاط آذربایجان و مناطق اطراف آن، بایاتی را داریم که هفت هجایی است. دوبیتی‌ها در بخش جنوب و حتی در بین اقوام لُر خصوصاً ممسنی و بویراحمد و حتی تا حدودی بختیاری عمدتاً تکیه بر فایزخوانی و قالب دوبیتی‌های فایز دشتستانی است. در قشقایی‌ها، آسانک و در شاهسون‌ها هم ترینگه را داریم که آنها هم مثل بایاتی در آذربایجان قالب هجایی داشته و گسترۀ وسیعی از فرهنگ و ادبیات و موسیقی را دربرمی‌گیرد. در حوزۀ فارس و کارگان‌های شیرازی، جهرمی، صابوناتی نیز دوبیتی فارسی با لهجه مناطق نامبرده کارکرد پررنگی را دارد.

وی در پایان گفت: در بسیاری از بخش‌های دیگر این حوزه مانند سرکوهی‌های فارس، دوبیتی‌هایی داریم که قالب‌های آوازی موسیقایی دارند. حتی در بعضی از اقوام، دوبیتی‌هایی داریم که محتوای سوگ دارند. در اقوامی مانند قوم قشقایی که تاریخ مکتوب ندارند، دوبیتی حکم تاریخ شفاهی دارد. مثلاً حضور سپاه قشقایی در لشکرکشی هرات را از دوبیتی‌ها متوجه می‌شویم. یا مسئلۀ کوچ ابتدایی ایل در گذشته از مناطقی مثل آذربایجان، و از بعد تکنیک موسیقایی هم مثلاً در ایل شاهسون تکنیک خاصی داریم معروف به لیلانا که دوبیتی‌خوانی توسط دو خواننده و بدون ساز اجرا می‌شود.

سیزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران با دبیری احمدی صدری از دهم تا سیزدهم آبان‌ در کرمان برگزار می‌شود و علاقمندان می‌توانند اجراها را از طریق صفحه اینستاگرام جشنواره موسیقی نواحی، انجمن موسیقی استان کرمان و صفحه جشنواره موسیقی نواحی در آپارات به صورت آنلاین و آفلاین مشاهده کنند.