دچار فقر سندی در مورد موسیقی هستیم

به گزارش پایگاه خبری سینما خراسان، نشست رونمایی از کتاب «موسیقی، فقه، انقلاب اسلامی، تهدید یا فرصت» نوشته حجت الاسلام مجتبی فلاحتی، در محل حوزه هنری استان قم با حضور برخی اهالی هنر استان قم برگزار شد.

تمایزات جوهری بین آرای رهبر انقلاب و بقیه فقها در مورد موسیقی

حجت الاسلام فلاحتی در ابتدا به انگیزه اولیه نگارش این کتاب اشاره کرد و گفت: سخنان رهبر انقلاب، انگیزه اولیه من برای نگارش کتاب بود. با مراجعه به فقه فهمیدم تمایزات جوهری بین فرمایشات ایشان و بقیه فقها در مورد موسیقی وجود دارد. وقتی فرمایشات ایشان در مورد موسیقی را در کنار آرای بقیه فقها که می­ گویند: آلات موسیقی ذاتاً مشکل دارد، یا برخی فتاوا که موسیقی را ذاتاً حرام می­ دانند، به این تفاوت جوهری می­ رسیم. ضمن اینکه برای تحلیل جامع موسیقی صرفاً بحث فقهی کافی نیست. برای همین بنده برای تدوین کتاب فقط به جلسات درس خارج فقه ایشان با موضوع غنا اکتفا نکردم و تمام فرمایشات ایشان در مورد موسیقی را مورد مطالعه قرار دادم.

تطورات فتاوای علمای شیعه در مورد موسیقی

وی در ادامه به تطورات فتاوای علمای شیعه در مورد موسیقی پرداخت؛ به نظر من اسلام با وجود موسیقی مشکل ندارد، بلکه ماهیت و کارکرد موسیقی است که موضوع فتوا باید باشد. اما در شیعه تقریباً اجماعی در طول ۱۳۵۰ سال بر این داریم که موسیقی که تولید شده سازی باشد حرام است و تنها اقلی از فقها، مثل مرحوم محقق کرکی در جامع المقاصد هستند که موسیقی را منقسم به حرام و حلال می ­کنند. یعنی در طول ۱۳۵۰ سال تنها نگاه سلبی و از حیث فتوا حرام، را ما در مورد موسیقی شاهد هستیم تا اینکه آقای خویی در دوره دوم تطور فتاوا در مورد موسیقی حرام بودن مطلق موسیقی را مورد تردید قرار می ­دهند. امام خمینی(ره) اوایل انقلاب موسیقی را حرام اعلام می­ کنند و این در نامه ایشان به رادیو دریا مشخص است، اما از سال ۶۲ به بعد و از وقتی که موسیقی ­دان­ها مسیر موسیقی را عوض کردند، امام نیز فتوا به حلیت برخی موسیقی­ ها می­ دهند.

نگاه ایجابی به موسیقی در رویکرد رهبر انقلاب

وی در ادامه گفت: در دوره چهارم ما فتاوا و نگاه خاص مقام معظم رهبری را داریم که در رویکرد ایشان نگاه ایجابی به موسیقی در کنار نگاه سلبی وجود دارد.

وی در توضیح دیدگاه مقام معظم رهبری در مورد موسیقی گفت: حضرت آقا تعابیری در مورد موسیقی دارند که باید مانیفست جمهوری اسلامی در مورد موسیقی باشد که من تعدادی از اینها را در همین کتاب جمع کردم. «موسیقی علمی و هنری مبتنی بر نظم و پایه الهی است». «ابزار موسیقی هم مبتنی بر فطرت انسان ساخته شده است» که نظریه حکما اسلامی در مورد ابزار موسیقی، همین است. «موسیقی دل ناشاد ما را شاد می­ کند». «موسیقی علمی و هنری است که می­‌تواند در خدمت مکتب و انقلاب قرار بگیرد».

دچار فقر سندی در مورد موسیقی هستیم

کتاب «موسیقی، فقه، انقلاب اسلامی، تهدید یا فرصت» در ادامه گفت: البته ایشان در درس خارج خودشان ۶ بار می­ فرمایند موسیقی­ های جمهوری اسلامی غالبش حرام است، اما این نگاه و فرمایشات رهبر انقلاب در سند نویسی ­ها مورد ملاحظه قرار نگرفته است، در حالی که ما دچار فقر سندی در مورد موسیقی هستیم. مثلاً در سندها می ­گویند ترویج موسیقی شرقی یا سنتیِ اصیل ایرانی که تعابیری مبهم هست و در وزارت ارشاد هم به دلیل این ابهام در سند موسیقی ­ها به صورت رندومی اجازه انتشار پیدا می­ کنند و ممیزی دقیق و مبتنی بر ملاک مشخص در مورد موسیقی نداریم.

کم کاری حوزه و دانشگاه درباره موسیقی

پژوهشگر فقه موسیقی در بخش دیگر سخنانش در مورد دروس خارج و متون فقهیِ موسیقی گفت: مشکل حوزه ما این است که در حد مکاسب با موسیقی برخورد کردند و بیش از کتاب مکاسب به بحث موسیقی نپرداخته ­اند و مشکل دانشگاه ما این است که فقط به ترجمه اکتفا کرده است و در مورد موسیقی فاخر کار علمی نکرده است. ما بلایی به سر موسیقی، این هنر متعالی که می­ تواند ما را به معراج ببرد، آورده ­ایم که هر کس می ­گوید موسیقی همه ذهنشان به سمت نوع مبتذل و جنسی آن می ­رود و به یاد رابطه دختر و پسر و عشق­ های زمینی می­ افتند و موسیقی را از اوج تعالی به حضیض ابتذال می­ کشند.

برای تمدن سازی نیاز به موسیقی داریم

وی در پایان گفت: ما باید جلسات موسیقی ­دان­های متدین را ترویج کنیم. موسیقی برای دین و انقلاب ما صرفاً تهدید نیست و فرصت هم می تواند باشد و بسته به نوع آن است. ما برای ایجاد قدرت نرم و اجزای تمدن سازی، موسیقی را لازم داریم، اما وضع موجود را اگر ببینیم موسیقی هیچ سودی ندارد و متأسفانه اکثریت موسیقی امروز ما فاخر نیست. راه برون رفت ما از این وضع اسفبار موجود این است که نسل جدیدی از موسیقی­ دان­ها تربیت شود. افرادی که به عشق تغییر وضع موجود به میدان آمده باشند نه به نیت لذت و کیف، جوانانی که بتوانند به خلق آثاری فاخر در مورد موسیقی بپردازند.