مراقب جشنواره های جعلی باشید/ تمایز نگاه فیلمسازان و هنرمندان

به گزارش سینما خراسان به نقل از ستاد خبری سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تهران، نشست تخصصی «مروری بر اکران فیلم‌های ایرانی در جشنواره YIDFF۲۰۱۹» با حضور هاتسویو کاتو از ژاپن و آنه گشوتز نایب رییس جشنواره درسدن با موضوع «معرفی استراتژی جشنواره درسدن» با اجرای رامتین شهبازی و ترجمه نامدار شیرازیان شامگاه جمعه ۹ آبان، در لایو اینستاگرام سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران برگزار شد.

در ابتدای این نشست هاتسویو کاتو ضمن ارائه توضیحاتی درباره خود گفت: من عضو کمیته انتخاب و برنامه ریزی جشنواره بین المللی فیلم یاماگاتا هستم. در طول ۲ سال گذشته در این جشنواره من دوره‌ای از سینمای ایران بین دهه ۱۳۴۰ تا ۱۳۶۰ را برگزار کردم که عنوان آن «واقعیت و واقعگرایی» بود. آثاری که در این دوره نشان دادیم از فیلم‌های کارگردانانی چون سهراب شهید ثالث، عباس کیارستمی، خسرو سینایی، ناصر تقوایی و … بود. این نمایش ها از جانب مخاطبان و دست اندرکاران جشنواره مورد توجه قرار گرفت چون سینمای بین المللی ایران با دنیا متفاوت است.

وی ادامه داد: بخش مسابقه جشنواره یاماگاتا به ۲ بخش سینمای بین‌الملل و موج نو آسیا تقسیم می‌شود. ما از کارگردانان ایرانی برای شرکت در این جشنواره دعوت کردیم و در سال ۱۹۹۳ از عباس کیارستمی و در سال ۲۰۰۳ از امیر نادری دعوت شد. بخش مسابقه سینمای موج نو بخشی را هم به فیلم کوتاه اختصاص داده است. «خانه مادری»، «پیرمرد حرا» و… از جمله فیلم‌های ایرانی هستند که در بخش فیلم کوتاه جشنواره به نمایش در آمده‌اند.
سینمای مستند، داستانی و تجربی تفاوت جدی بایکدیگر ندارند.

برخلاف جشنواره‌های جهان ما مدیر هنری ثابتی که نظری تعیین کننده برای انتخاب فیلم‌های کوتاه داشته باشد، نداریم و روند انتخاب فیلم‌ها براساس رای و نظر اعضای کمیته انتخاب انجام می‌شودکاتو همچنین درباره تفاوت این جشنواره با جشنواره‌های خارجی گفت: برخلاف جشنواره‌های جهان ما مدیر هنری ثابتی که نظری تعیین کننده برای انتخاب فیلم‌های کوتاه داشته باشد، نداریم و روند انتخاب فیلم‌ها براساس رای و نظر اعضای کمیته انتخاب انجام می‌شود. از آنجایی که ایران تاریخ قابل توجه و طولانی در عرصه سینما دارد، اگر بخواهم به شما درباره ساخت فیلم کوتاه توصیه کنم برایم دشوار است. تا جایی که تجربیات جشنواره ای به من کمک می‌کند، به نظرم تفاوت بسیار جدی بین سینمای داستانی، مستند و تجربی وجود ندارد. فیلم‌هایی که برای جشنواره یاماگاتا ارسال می‌کنید لزوما نباید عنوان مستند را یدک بکشند.

این سینماگر تاکید کرد: به تازگی تعداد زیادی اینستالیشن توسط فیلمسازان ساخته می‌شود که آن‌ها را در قالب فیلم کوتاه به جشنواره‌ها عرضه می‌کنند. وجه تمایز اینستالیشن با فیلم در این است که اینستالیشن اثری هنری است. هنرمندی که روی این پروژه کار می‌کند تمایل دارد آن را به اثری هنری تبدیل کند. در حالی که ساخت فیلم یعنی سوژه و واقعیتی را که مقابل خود دارید را به تصویر کشیده و روایت کنید. فیلمسازی در واقع مواجهه محترمانه با آنچه مقابل دوربین قرار دارد، است. این اقدام به این معناست که فیلمسازان خلاف هنرمندان حوزه اینستالیشن تمایلی به کنترل واقعیت ندارند.

دشواری تمایز سبک‌های سینمایی

وی خطاب به فیلمسازان جوان گفت: شما همیشه باید به آنچه که دیگران می‌بینند هم مانند آنچه خودتان می‌بینید توجه کنید اما این نکته را هم باید به خاطر بسپارید که آنچه اهمیت دارد مساله خود و دیگری نیست، چون اگر این کار را انجام دهیم خود تبدیل به فاعل و دیگری تبدیل به مفعول می‌شود. ولی وقتی شما به یک فرد یا چیزی نگاه می‌کنید، آن هم به شما نگاه می‌کند؛ بدین ترتیب رابطه فاعل و مفعول دو طرفه و به هم وابسته است. من فکر می‌کنم این ماجرا در عرصه فیلمسازی هم به کار می‌آید.

در بخش دیگر این نشست رامتین شهبازی از هاتسویو کاتو، پرسشی را با این مضمون مطرح کرد: آیا ما به واقع در سینمای امروز جهان مرزبندی و قطعیت وجود دارد؟ هاتسویو کاتو در این باره توضیح داد: امروزه در واقع به طور شفاف متمایز کردن سبک‌های مختلف بسیار دشوار شده است، تاکید من در زمینه تمایز سینما و اینستالیشن بیشتر بر متمرکز بر طرز تفکر هنرمند یا فیلمساز با این دو مقوله بود.

شهبازی همچنین از کاتو درخواست کرد تعریف خود از مقوله اینستالیشن را بیان کند و این سینماگر ژاپنی در این باره گفت: بنیادی ترین تعریفی که درباره این مقوله بیان می کنند، این است که اینستالیشن باید در موزه ها یا مکان ارائه آثار هنری ارائه شود نه در سینما و تئاتر.

در ادامه شهبازی از چگونگی پذیرش فیلم‌های کوتاه مستند در جشنواره یاماگاتا پرسشی را مطرح کرد که هاتسویو کاتو در پاسخ بیان کرد: امروزه در حوزه فیلم کوتاه مرزهای بین داستانی، مستند و تجربی بسیار کمرنگ شده است و در حوزه‌های متفاوتی این سه گونه باهم تداخل پیدا می‌کنند. ما به عنوان برگزارکنندگان جشنواره سعی می‌کنیم فیلم‌های بهتر و متنوع‌تری را برای حضور در این رویداد سینمایی انتخاب کنیم.

کاتو همچنین در بخش دیگر این نشست نظر خود را درباره تمایز میان هنرمندان و فیلمسازان بیان کرد: نکته‌ای که من گفتم حکایت از تناقض بین هنرمندان و فیلمسازان نبود، بلکه مساله این بود که فیلمسازان در ساخت یک فیلم تا چه اندازه می‌توانند آن وجوه هنری خود را عرضه کرده و به نمایش بگذارند. اگر فیلمسازان بخواهند هنرمند شوند هرگز مساله غیرممکنی نیست.

این سینماگر در پاسخ به پرسش مخاطبی مبنی بر نحوه پذیرش فیلم‌ها در جشنواره یاگاماتا توضیح داد: از سال گذشته پذیرش فیلم‌ها به صورت آنلاین میسر شده است و فیلمسازان می‌توانند با مراجعه به سایت این جشنواره فیلم‌های خود را به جشنواره ارسال کنند.

وی همچنین درباره شرایطی که این جشنواره برای پذیرش آثار مدنظر دارد، گفت: ما در بخش بین‌الملل فیلم کوتاه نمی‌پذیریم اما در بخش موج نو آسیا فیلمسازان آسیایی می‌توانند انواع و اقسام فیلم‌های خود از جمله فیلم کوتاه را برای حضور در جشنواره ارسال کنند و البته پذیرش هم رایگان است.

کاتو درباره اینکه پذیرش فیلم از طریق پیچینگ در این جشنواره صورت می‌گیرد یا خیر، پاسخ داد: خیر، به دلیل اینکه جشنواره بخش بازار و مارکت ندارد، به همین دلیل از این طریق امکان دریافت فیلم نداریم.

او در پاسخ به اینکه در سال‌های اخیر کشفی از سینمای ایران در جشنواره یاماگاتا داشته‌اند یا خیر، توضیح داد: در سال‌های اخیر مهرداد اسکویی فیلمساز ایرانی بود که با فیلم آخر خود در جشنواره مورد توجه قرار گرفت. رابطه ۲ طرفه بین بازیگران و کارگردان ویژگی بارز فیلم آخر مهرداد اسکویی بود که نظر ما را به خود جلب کرد.

تقدیم یک نشست جشنواره فیلم کوتاه تهران به سهراب شهیدثالث

در ساعت ۲۲ نیز نشست آنه گشوتز نایب رییس جشنواره درسدن با موضوع «معرفی استراتژی جشنواره درسدن» برگزار و این نشست به سهراب شهیدثالث تقدیم شد.

وی در ابتدای این برنامه گفت: من مدیر مشترک جشنواره فیلم کوتاه درسدن هستم. به تازگی سی و دومین دوره این جشنواره برگزار شده است و امیدواریم در ماه آوریل ۲۰۲۱ بتوانیم دوره سی و سوم را برگزار کنیم. جشنواره سی و دوم درسدن جشنواره بسیار مخصوصی بود از همین رو برای برگزاری دوره سی و سوم در آوریل آینده آماده می شویم. ما در جشنواره درسدن، فیلم های کوتاه تر از سی دقیقه را به نمایش می گذاریم که ممکن است مستند، داستانی، انیمیشن یا مستند- انیمیشن باشند. جشنواره دو بخش مسابقه دارد یک بخش مسابقه مربوط به فیلم های آلمانی است که برای این بخش بین ۳۰ تا ۳۵ فیلم انتخاب می‌شود و یک بخش مربوط به سینمای بین الملل است که بین ۴۰ تا ۴۵ فیلم در آن به نمایش درمی آید. در حاشیه جشنواره هم چند بخش ویژن برگزار می کنیم که یک بخش، ویژه کودکان و نوجوانان با گروه های سنی مختلف است و این بخش ویژه یکی از بخش های مهم جشنواره است.

از انیمیشن خوب در درسدن استقبال می کنیم

وی افزود: در جشنواره درسدن علاوه بر بخش ویژه کودکان و نوجوانان، بخش های ویژه دیگری هم برگزار می شود که روی بخش‌های مختلف تمرکز دارد مثلا ممکن است یک سالی تمرکز بر سینمای یک کشور یا تمرکز بر آثار یک فیلمساز باشد. تعداد زیادی از فیلم های جشنواره ما در مرکز شهر به نمایش درمی آید. در این جشنواره یک سنت بلند مدت در زمینه انیمیشن وجود دارد چون شروع جشنواره به پیش از ملحق شدن دو آلمان به هم برمی گردد. در آن دوران اکثر استودیوهای انیمیشن سازی در درسدن بودند ما هم سعی کردیم تمرکز بر انیمیشن را در جشنواره حفظ کنیم.

گشوتز عنوان کرد: هر سال منتظر دریافت انیمیشن های خوب از سراسر دنیا هستیم چون این جزو سنت پایه‌ای جشنواره ماست و ۵۰ درصد فیلم های فستیوال درسدن نیز انیمیشن هستند. به طور کلی علاوه بر بخش مسابقه و بخش های دیگر، هر ساله ۳۵۰ فیلم در جشنواره به نمایش در می آید و هرساله بین ۱۶ تا ۲۰ هزار نفر از جشنواره ما بازدید می کنند. جشنواره درسدن تعدادی جایزه هم دارد، علاوه بر بخش مسابقه در بخش انیمیشن هم فیلم اول ۷۵۰۰ یورو جایزه می گیرد بخش صدا و … هم جایزه می گیرند.

نایب رییس جشنواره درسدن درباره زمان ارسال آثار به این رویداد خطاب به فیلمسازان ایرانی بیان کرد: کلید دوره بعدی جشنواره را از همین الان زده ایم به همین ترتیب بخش ارسال فیلم باز شده است به طوری که تا اول دسامبر می‌توانید به جشنواره فیلم ارسال کنید. یکی از سوال ها متداول از ما این است که آیا فلان فیلم برای جشنواره شما مناسب است یا نه؟ درباره همه جشنواره ها برای یافتن پاسخ این سوال می توانید به بخش آیین نامه های جشنواره رجوع کنید چون هر جشنواره ای آیین نامه ای دارد که تمامی شرایط یک فیلم برای حضور در جشنواره را ذکر می‌کند و شما با خواندن آن دیگر نیازی به ایمیل زدن ندارید.

خوب است که در مقوله توقع از فیلمتان واقع گرا باشید چون در این صورت بهتر نتیجه می گیرید. در بسیاری از موارد ممکن است فیلم های شما در جشنواره های بزرگ نتیجه نگیردگشوتز خطاب به سینماگران مطرح کرد: خوب است که در مقوله توقع از فیلمتان واقع گرا باشید چون در این صورت بهتر نتیجه می گیرید. در بسیاری از موارد ممکن است فیلم های شما در جشنواره های بزرگ نتیجه نگیرد چون به چنین جشنواره‌هایی تعداد زیادی از فیلم ها ارسال می شود پس اگر آثارتان به جشنواره های کوچک فرستاده شود ممکن است موفقیت کسب کند.

نایب رییس جشنواره درسدن عنوان کرد: فرض اول این است که شما فیلم خود را می شناسید پس باید تصمیم بگیرید که آن را به کدام جشنواره بفرستید، هزاران جشنواره فیلم کوتاه وجود دارد و پیدا کردن دید کلی نسبت به همه جشنواره ها کار دشواری است.

وی درباره دسترسی به اطلاعات جشنواره‌ها هم گفت: در هر کشوری یک جاهایی وجود دارد که شما می توانید به پنل جشنواره ها دسترسی پیدا کنید یعنی آژانس فیلم هایی وجود دارد که می توانید به اطلاعات دسترسی پیدا کنید مثلا در آلمان بنیاد فیلمی هست که همین اطلاعات و لیستی از جشنواره ها را دارد. من مطمئنم این انجمن ها در ایران هم وجود دارند که با مراجعه به آنها می توانید به جشنواره های فیلم کوتاه برسید گاهی در جشنواره‌ها مشکلاتی مثل قانون اولین نمایش وجود دارد. جشنواره اوبرهازن در آلمان که بعد از جشنواره درسدن برگزار می شود اولین اکران فیلم‌ها را می خواهد.

گشوتز اظهار کرد: اکثر جشنواره های بزرگ قانون «نخستین اکران» را دارند این ماجرا باعث می شود ما ماه‌ها قبل از برگزاری جشنواره بگذاریم و فیلم انتخاب می کنیم ولی وقتی کارگردانی فیلم خود را بیرون می کشد هم برای کارگردان و هم ما مشکل ساز می شود. به همین دلیل اگر برایتان اهمیت دارد که فیلمتان را به جشنواره های بزرگ بفرستید قوانین جشنواره را خوب مطالعه کنید البته اکثر جشنواره های بزرگ قانون «نخستین» اکران را دارند بنابراین در ارسال فیلم هایتان سال اول را به جشنواره های بزرگ اختصاص بدهید و در سال های بعد به دیگر جشنواره ها بپردازید.

وی ادامه داد: در گام دو باید به مسأله بودجه برای ارسال فیلم به جشنواره ها توجه کنید که اصولا جشنواره ها چنین پولی را دریافت می کنند البته می دانم که این ماجرا برای فیلمسازان مساله است این را هم می دانم در ایران به دلیل تحریم ها، دسترسی به شیوه های پرداخت آنلاین وجود ندارد و این امر دشوار است ضمن اینکه معادل پول در ایران می تواند مبلغ زیادی باشد. اگر قرار است فیلمتان را به جشنواره های آمریکای شمالی بفرستید هزینه ارسال بیشتر می‌شود یعنی بیشتر از ۵ یا ۱۰ یورو است البته برای این امر به جشنواره مورد نظر خود ایمیل بزنید و به دلیل شرایط خاص تقاضای معافیت کنید که پاسخ های آنها می‌تواند متفاوت باشد ولی به هر حال داشتن بودجه ای برای ارسال فیلم تقریبا ضروری است.

در وهله اول از برگزاری جشنواره ها مطمئن شوید

گشوتز تصریح کرد: در حال حاضر تمام جشنواره ها از طریق پلفترم ها فیلم ها را دریافت می کنند بنابراین خوب است که فیلم خود را روی پلتفرم ها و وب سایت های معتبر بگذارید چون از طریق آنها می توانید به جشنواره های زیادی دسترسی پیدا کنید. این پلفترم ها هم برای فیلمسازان و هم جشنواره ها منافع دارند مثلا فیلمسازان مشخصات خود و فیلم‌شان را یکبار در پلتفرم ها می گذارند و با همان یک بار می توانند فیلم‌شان را به جشنواره های متعدد بفرستند.

وی توضیح داد: پیش از اینکه فیلم خود را به جشنواره ای بفرستید حتما مطمئن شوید که فیلمتان حایز شرایط آن رویداد است ضمن اینکه یک سری جشنواره ها جعلی هم وجود دارند که از کارگردانان هزینه دریافت می کنند اما هرگز برگزار نمی شوند بنابراین از برگزاری هر جشنواره مطمئن شوید. یکی دیگر از مزایای پلتفرم ها این است که جدا از فیلم تمام اطلاعاتی را که به نظرتان لازم است روی وبسایت آپلود می‌کنید و در نتیجه بعد از ارسال فیلم دیگر لزومی ندارد ایمیلی بزنید و محتوا و اطلاعات خود را جداگانه به جشنواره بفرستید. در جشنواره درسدن هم صرفا اطلاعات موجود در پلفترم ها کافی است.

نایب رییس جشنواره درسدن گفت: اگر خوش شانس باشید فیلمتان به جشنواره راه پیدا می کند ولی اگر راه پیدا نکرد عصبانی و ناراحت نشوید، اگر جشنواره ای فیلم شما را نپذیرد این موضوع تنها به معنای این است که فیلم شما در ساختار آن جشنواره قرار نگرفته است پس سعی کنید در ادامه، فیلمتان را به جشنواره های دیگر بفرستید.

وی درباره اینکه آیا جشنواره درسدن بازار فیلم دارد یا نه، بیان کرد: نه ما در حاشیه جشنواره بازاری نداریم اما یک کتابخانه فیلم و ویدیو داریم که تقریبا تمام فیلم هایی که در جشنواره انتخاب می شوند در این کتابخانه قرار می گیرند یعنی اگر در طول جشنواره تماشای فیلمی را از دست بدهید می توانید بعدا با مراجعه به این کتابخانه فیلم ها را ببینند، ما خدمات جانبی دیگر هم نداریم.

فیلم تان را به انبوهی از جشنواره ها نفرستید

گشوتز در بخش دیگر از صحبت‌هایش با بیان اینکه به طور کلی وقتی فیلمتان توسط جشنواره ای انتخاب نشد این امر امتیاز منفی برای فیلم شما محسوب نمی‌شود، توضیح داد: از آنجایی که اکثر جشنواره‌ها ترجیح می دهند فیلم های جدید را نمایش بدهند شاید بد نباشد فیلم هایتان را به تعداد انبوه از جشنواره ها نفرستید. این را هم باید بگویم که اگر داستان و مفهوم فیلمی خوب باشد ولی در بخش فنی اشکال داشته باشد ممکن است در لیست انتخاب یک جشنواره قرار بگیرد البته برعکسش هم ممکن است اتفاق بیفتد.

وی گفت: حضور یک فیلم در بخش مسابقه و انتخاب در یک جشنواره نکته مثبت برای آن فیلم است مثلا در جشنواره ما هرچند تعداد جوایز محدود است اما ما در بخش بین الملل ۴۰ تا ۴۵ فیلم انتخاب می کنیم که یک تا دو فیلم جایزه می گیرند بنابراین حضور یک فیلم در بین این ۴۵ فیلم نکته مثبتی است. ما همه فیلم ها با موضوعات مختلف را بررسی می کنیم اما بالغ بر ۵۰ درصد فیلم هایی که انتحاب می کنیم انیمیشن هستند و این یک مزیت برای انیمیشن سازان محسوب می شود.

گشوتز در بخش دیگر از صحبت‌هایش با اشاره به چند پلتفرم معتبر فیلم برای بارگذاری آثار گفت: پلتفرم شورت فیلم دپو، فیلم چیف و فیلم فستیوال لایف پلتفرم های معتبری برای ارسال فیلم ها هستند.

وی درباره جشنواره درسدن بیان کرد: جشنواره ما جزو جشنواره هایی نیست که اسکار فیلم برگزیده آن انتخاب کند چنین جشنواره هایی محدود هستند اما به طور کلی اینکه فیلمتان در کن بتواند اقبالی داشته باشد بیشتر از این است که بتوانید فیلم برگزیده اسکار در این جشنواره های مورد تایید اسکار باشید.

گشوتز درباره فیلم‌های ایرانی که در جشنواره درسدن موفق بودند، توضیح داد: سال گذشته در بخش مسابقه جشنواره درسدن انیمیشنی از سونیا حداد حضور داشت، دو سال پیش هم فیلمی از ایران در بخش مسابقه اقبال خوبی به دست آورد البته در سال های اخیر هرساله در بخش مسابقه فیلم هایی ایرانی داشته ایم.

وی گفت: همه جشنواره ها تلاش می کنند فیلم های خوبی را نشان بدهند ما هم مثل جشنواره های الف سعی می کنیم برنامه های خوبی ترتیب بدهیم. هر جشنواره ای مخصوص خود است هر کدام از جشنواره های الف ویژگی هایی دارند اما آنها عمدتا پول، بودجه و مخاطب بیشتری دارند، اما در خیلی از موارد بهتر است فیلمتان را به جشنواره های کوچکتر بفرستید چون میزان توجهی که به فیلم شما می‌شود، بیشتر است هرچه جشنواره بزرگتر باشد توجه کمتری به فیلم ها می رسد از همین رو بهتر این است فیلم ها به جشنواره های کوچکتر فرستاده شود.

نایب رییس جشنواره درسدن با بیان اینکه جشنواره درسدن در زمینه فیلمنامه فعالیتی ندارد و در آینده هم نخواهد داشت، اظهار کرد: دوره قبلی جشنواره به علت همه گیری کرونا به تعویق افتاد و در ماه سپتامبر به صورت آنلاین برگزار شد. امیدوارم سال آینده سینماها باز شوند و با رعایت پروتکل های بهداشتی جشنواره را برگزار کنیم. ما عمدتا کسانی را که فیلمشان انتخاب می شود، به جشنواره دعوت می کنیم البته همه هزینه های آنها را تقبل نمی کنیم اما بخشی از هزینه ها مثل هزینه اقامت را می دهیم.

وی درباره فیلم‌هایی که به کتابخانه جشنواره درسدن حضور دارند، گفت: فیلم هایی که به کتابخانه می روند صرفا بعد از یک ماه از برگزاری جشنواره امکان نمایش آنالاین دارند البته همه فیلم ها هم به بخش کتابخانه نمی روند.

گشوتز در پایان عنوان کرد: اگر تمایل به شرکت در دوره سی و سوم جشنواره درسدن دارید تا اول دسامبر برای ارسال آثار فرصت دارید.

سی و هفتمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران به دبیری سیدصادق موسوی تا ۱۷ آبان با برگزاری نشست‌های تخصصی «۳۷-۲۰» ادامه دارد.