نوری بیلگه جیلان در شانگهای/ با فیلتر چخوفی نگاه می‌کنم

به گزارش سینما خراسان به نقل از ورایتی، نوری بیلگه جیلان کارگردان سرشناس ترکیه که امسال ریاست هیأت داوران جشنواره بین‌المللی فیلم شانگهای را برعهده دارد با شرکت در یک مستر کلاس در روز پنج شنبه از نظراتش گفت.

او البته ترجیح داد به جای صحبت کردن پاسخگوی سوال‌ها باشد و در این حال به بیان نظراتش بپردازد.

وی درباره فیلم «درخت گلابی وحشی» جدیدترین فیلمش که در آن به رابطه پدر-پسری پرداخته است، با انتقاد از خودش گفت: ممکن است از نظر دو پسرم، پدر ایده‌الی نباشم.

او همچنین اقرار کرد که وقتی در لندن زندگی می‌کرده دو بار در حین دزدیدن کاست گیر افتاده بود. اما اگر جیلان متعصب و حتی علاقه‌مند به سرقت است، این خصوصیات نمایانگر تعهد اوست که در راستای پروسه فیلمسازی خاص و متضاد او به خوبی اثرگذار است؛ پروسه‌ای که سال ۲۰۱۴ برای فیلم «خواب زمستانی» برای او جایزه نخل طلای کن را به دست آورد.

جیلان گفت برای ساخت یک فیلم کاملاً روشمند و قانون‌مدار کار می‌کند، اما در عین حال برای کارهای فی‌البداهه هم ارزش قائل است. وی در عین حال به تولیدات دیجیتال هم بسیار توجه دارد و هیچ حس نوستالژیکی برای فیلم‌های ۳۵ میلی متری ندارد. به فیلمنامه بسیار احترام می‌گذارد، اما خیلی چیزها می‌تواند در اتاق تدوین عوض شود.

از نظر جیلان، هم تولید فیلم و هم تماشای فیلم برای کشف و آشکار شدن موضوع اهمیت دارد و می‌تواند چیزهایی ناگفته و نادیده شده در فیلم بماند.

وی گفت: کارگردانی درباره همه چیز است، یک کار خلاقانه است. چیزی است که باید مخاطب را فعال نگاه دارد. گاهی حقایق را پشت چیز دیگر پنهان کند و به این ترتیب مخاطب را وارد کار کند.

این کارگردان با اشاره به اینکه حتی وقتی فیلمنامه معمولاً توسط خودش، همسرش و یک شخص سوم نهایی می‌شود، هنوز وقت فیلمبرداری شات‌های بیشتری می‌گیرد تا احتمال جایگزینی داشته باشد و همیشه نگران است که نکند چیزی از دست برود و نتوان به عقب بازگشت.

وی گفت ۱۰ برداشت حداقل برداشت‌های وی است و اگر برداشت‌ها به ۴۰ برسد از نظر او نرمال است.

این کارگردان افزود که حتی موضوع‌های مخالف با سکانس را هم می‌گیرد و اگر در صحنه‌ای شخصیت باید گریه کند، یک برداشت هم از حالتی که او در حال لبخند است می‌گیرد. وی افزود: یک چشم هوشیار بیشتر می‌بیند و تاکید کرد: اینکه در روند فیلمسازی به همه چیز اطمینان داشته باشی کار خطرناکی است و مانع این می‌شود که در مرحله پس از تولید دستت باز باشد.

درباره عصر دیجیتال نیز وی درباره سبک وسواس‌گونه خود حرف زد و گفت به نظرش حدود ۳ ماه برای تولید نرمال است.

در عین حال وی تاکید کرد که به نظرش کار ۳۵ میلی‌متری گران‌است و برای بازیگر خیلی دردناک است که در حین فیلمبرداری ۳۵ میلی‌متری اشتباهی مرتکب شود چون هر برداشت ۲۰۰ دلار هزینه برمی‌دارد. جیلان یادآوری کرد که دوست‌دار نوستالژی نیست و برای وی کیفیت صدا خیلی بیشتر از کیفیت تصویر اهمیت دارد.

این کارگردان ۶۰ ساله در عین حال یادآوری کرد که هنگام فیلمبرداری خیلی به شفافیت صدا کار ندارد و فقط تمرکزش بر این است که دیالوگ‌ها درست ادا شوند. در واقع در زمان تولید بر تصویر، بازیگران و صحنه تمرکز دارد.

اما لایه به لایه کار تکمیل می‌شود و در مرحله بعدی است که او به صدا توجه می‌کند و نیاز به کار با صدای خارجی و طراح این صدا، کیفیتی را که او به دنبال آن است ایجاد می‌کند.

جیلان تاکید کرد کارگردانی است که بر همه چیز باید احاطه داشته باشد و گفت: من همه چیز را کنترل می‌کنم، حتی کوچک‌ترین چیزها را. به صدای واقعی باور ندارم چون ما هزاران صدا را در اطرافمان می‌شنویم و باید انتخاب کنیم کدام صداها را می‌خواهیم.

این نوع توجه به جزئیات می‌تواند از آموزه‌های کسی باشد که قهرمان سینمایی جیلان است و او کسی نیست جز روبر برسون کارگردان نامدار که معتقد بود: اگر می‌توانی چیزی را فقط با صدا بگویی، دیگر نیازی نداری تا آن را نشان بدهی.

این کارگردان از چهره‌های مؤلف سینما یاد کرد که کار او را شکل دادند و گفت برسون چیزهای زیادی به من یاد دارد. یاسوجیرو اوزو، آن دری تارکوفسکی، میکل‌آنجلو آنتونیونی همه استادان من بودند.

وی گفت بیشترین تأثیر در فیلم‌سازی‌اش را از آنتون چخوف نمایشنامه‌نویس و نویسنده داستان کوتاه روسیه گرفته است. وی افزود: او به من یاد داد که چطور به زندگی نگاه کنم. همه داستان‌های او را خوانده‌ام آن هم چند بار. برای او هر فرد به تنهایی یک داستان است و متفاوت با دیگری است. من دنیا را با فیلتری چخوفی نگاه می‌کنم.

گرچه جیلان تاکید کرد که با ارتباط مستقیم ادبیات با فیلم موافق نیست اما تأیید کرد که «خواب زمستانی» اقتباسی از دو داستان چخوف است.

وی از چهره‌های مدرن نیز به عنوان قهرمان‌هایش یاد کرد و از کریستی پویو کارگردان رومانیایی، کارلوس ریگاداس مکزیکی، ژیا ژانگکه فیلمساز چینی در این زمینه یاد کرد.

وی تاکید کرد که خوره سینما نیست و فقط دوست دارد تا انواع مختلف فیلم را ببیند.

جیلان گفت: در هیأت داوران باید حواسم به همه چیز باشد، اما معمولاً باید یک چیزی برای انتخاب کردن من را هدایت کند. وی افزود: متأسفانه مجبورم فقط به خاطر پسرانم یک عالم فیلم‌ها مارول را هم تماشا کنم. این یک جور تنبیه برای من است؛ و البته یادآوری کرد که انتظار ندارد پسرانش فیلم‌هایش را دوست داشته باشند.