«فیلم کوتاه تهران» و امیدهای ۳۶ ساله/ جشنواره‌ای که روح نداشت!

به گزارش پایگاه خبری سینما خراسان به نقل از مهر، روز گذشته جمعه ۲۴ آبان‌ماه پرونده برگزاری سی و ششمین جشنواره فیلم کوتاه تهران هم با معرفی برگزیدگان بسته شد تا با پایان یافتن این دوره از جشنواره بتوان صریح‌تر درباره نقاط قوت و ضعف این رویداد سخن گفت.

«جشنواره فیلم کوتاه تهران» به‌عنوان معتبرترین و مهمترین رویداد مرتبط با سینمای کوتاه در حالی سی و شش ساله شده است که هنوز ای‌کاش‌ها و حسرت‌های بسیاری درباره آن وجود دارد اما این رویداد در سایه توفیقات مکرر و به‌تازگی پرشمار فیلم‌های کوتاه ایرانی در رویدادهای داخلی و خارجی، تا اندازه زیادی از انتقادات صریح مصون مانده است. جشنواره‌ای که به‌رغم تمام انتقادات هنوز هم حکم سکوی پرواز برای بسیاری از استعدادهای تازه سینمای کوتاه ایران را دارد و این واقعیتی غیرقابل کتمان است.

به بهانه اتمام برگزاری سی‌وششمین دوره جشنواره، در قالب گفتگوهای کوتاهی با یک کارگردان، یک عضو هیأت انتخاب و دبیر جشنواره، به آسیب‌شناسی آن پرداخته‌ایم.

از نگاه برگزیده؛ کیفیت فیلم‌ها افت کرده است

محمدرضا مصباح کارگردان فیلم کوتاه «کوچه» که برنده جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران در سی و ششمین جشنواره فیلم کوتاه شد، در گفتگو با سینما خراسان درباره برگزاری این دوره از جشنواره گفت: معتقدم فیلم‌های حاضر در سی و ششمین جشنواره فیلم کوتاه تهران، از نظر کیفی دچار افت شده بودند، در واقع در طول جشنواره وقتی باکس‌های مختلف را می‌دیدیم و با آثار دوره‌های قبل مقایسه می‌کردیم به این نتیجه می‌رسیدیم که آثار کوتاه در دوره‌های قبل از کیفیت بیشتری برخوردار بود.

وی با اشاره به اینکه فیلم‌های حاضر در جشنواره نسبت به دوره‌های قبل از تنوع ژانری کم‌تری برخوردار بود، توضیح داد: آثار حاضر در این دوره از جشنواره به گونه‌ای بود که به نظر می‌رسید فیلمسازان درگیر پروداکشن‌های بزرگ و پرهزینه شده بودند و همین امر سبب شده بود که آثار از نظر فیلمنامه و محتوا چندان غنی نباشد.

این کارگردان فیلم کوتاه بیان کرد: هرچند فیلم‌های قابل توجهی در جشنواره حضور نداشت، اما برگزاری این دوره از جشنواره نسبت به دوره‌های قبل منظم‌تر بود و این نظم بی شک به دلیل فروش بلیت صورت گرفته بود و دیگر شاهد بی نظمی در صف فیلم‌ها نبودیم. در واقع جنبه‌های تعاملی درون جشنواره خوب بود اما نتایج چندان مورد قبول نبود.

وی با اشاره به اینکه نسبت به داوری این دوره از جشنواره گلایه دارد، ادامه داد: «کوچه» توانست جایزه بهترین فیلم از نگاه مخاطب را دریافت کند و با اختلاف بسیار بالایی به عنوان بهترین فیلم از نگاه تماشاگران انتخاب شود، اما همین فیلم در هیچ بخشی مورد توجه هیات داوران قرار نگرفت و نامزد هیچ بخشی نشد، این درحالی است که مخاطبان جشنواره فیلم کوتاه مخاطبان معمولی نیستند و همه آن‌ها فیلمساز و به نوعی متخصص و کارشناس فیلم هستند.

مصباح: «کوچه» توانست با اختلاف بسیار بالایی به عنوان بهترین فیلم از نگاه تماشاگران انتخاب شود، اما همین فیلم در هیچ بخشی مورد توجه هیات داوران قرار نگرفت و نامزد هیچ بخشی نشدمصباح گفت: البته معمولا تنها بهانه‌ای که برای نوع داوری و یا انتخاب فیلم‌ها به زبان می‌آید، کلمه سلیقه است و این نشان می‌دهد که در هیچ کدام از این بخش‌ها مبنا و معیاری برای انتخاب و رای به فیلم‌ها وجود ندارد، مگر می‌شود یک فیلم تا این حد مورد استقبال مخاطبان حرفه‌ای قرار گیرد، اما هیات داوران این اثر را لایق نامزدی در هیچ بخشی نداند.

وی تاکید کرد: اتفاقی که برای «کوچه» افتاد این است که کسانی که باید، این فیلم را دیدند و از آن لذت بردند و همین مساله بسیار مهم است.

این تهیه‌کننده و کارگردان فیلم کوتاه ادامه داد: مساله دیگر این است که خروجی فیلم کوتاه خارج از جشنواره بسیار خوب است به خصوص وقتی جشنواره‌های بین‌المللی را بررسی می‌کنید، می‌بینید که بسیاری از فیلم‌های کوتاه ایرانی مورد توجه و استقبال جشنواره‌های خارجی قرار می‌گیرند، به همین دلیل نباید فیلم‌های این دوره از جشنواره را ملاک و معیار فیلم‌های تولید شده در سینمای کوتاه دانست. شاید بسیاری از فیلم‌هایی که تولید شده است به جشنواره نرسیده باشند و نباید فراموش کرد که فیلم‌های کوتاه معمولا فیلم‌های موفقی هستند اما توجه جدی به آن نمی‌شود و حتی این گونه از فیلمسازی را سینما نمی‌دانند در حالی که فیلم کوتاه پایه اصلی سینما است.

وی تاکید کرد: در حال حاضر فیلمسازان کوتاه تمام وقت خود را صرف پیدا کردن سرمایه‌گذار برای تولید فیلم خود می‌کنند، این درحالی است که بسیاری از تهیه‌کنندگان علاقه‌ای به سرمایه‌گذاری در این نوع سینما ندارند و فیلم کوتاه در کشور دیده نمی‌شود.

این فیلمساز بیان کرد: انجمن سینمای جوان در زمینه حمایت از فیلم کوتاه برنامه‌هایی را دنبال می‌کند اما این حمایت‌ها بسیار محدود است چرا که بودجه این انجمن بسیار محدود است و باید از منابع دیگر نیز تامین سرمایه کرد. امیدوارم برنامه جدیدی برای افزایش بودجه انجمن فیلم کوتاه از سوی مدیران دولتی ارائه شود تا این حمایت‌ها بیشتر شود.

مصباح توضیح داد: اگر مسئولان دولتی بتوانند شرایط مناسبی را فراهم کنند که فیلم‌های کوتاه دیده شود، می‌توان امیدوار بود که اتفاقات خوبی رخ دهد، هرچند رییس سازمان سینمایی قول‌هایی برای حمایت از این نوع سینما داده است و امیدواریم این قول‌ها به مرحله عمل برسد، چرا که اگر فیلم کوتاه در کشور رشد کند می‌توان به رشد سینمای بلند نیز امیدوار بود.

از نگاه عضو هیأت انتخاب: جشنواره‌ای که بدون روح برگزار شد

کاوه سجادی حسینی از اعضای هیات انتخاب سی و ششمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران نیز گفت: پیش از هرچیز باید به این مساله دقت کنید که جشنواره فیلم کوتاه تهران، یک جشنواره دولتی است و نباید انتظار فعالیت‌های یک جشنواره خصوصی را از آن داشته باشیم. وقتی قرار است فیلم‌هایی چه از طرف انجمن سینمای جوان و یا ارگان‌های دیگر و حتی بخش خصوصی وارد این جشنواره شود، نباید انتظار داشته باشیم که همانطور که فیلم‌ها در جشنواره‌های مستقل بین‌المللی در سطح جهانی داوری می‌شود، همان گونه با فیلم‌های ما برخورد شود.

وی توضیح داد: اگر بخواهم چگونگی برگزاری این دوره از جشنواره فیلم کوتاه را داوری کنم باید بگویم که این جشنواره نسبت به دوره‌های قبل منظم‌تر برگزار شد، اما جشنواره بی‌روح و بی‌جانی در بخش حضور مخاطبان بود و شاید این امر به دلیل بلیت فروشی فیلم‌ها بود.

کارگردان فیلم «بوفالو» بیان کرد: یکی از اتفاقات خوبی که در این جشنواره رخ داد، این بود که هیچ فشاری روی هیات انتخاب برای چگونگی انتخاب‌ها وجود نداشت، البته خود اعضای هیات انتخاب که عضو انجمن سینمای جوان هستند، نظرات و سلیقه‌هایی داشتند که با نظر و سلیقه دیگر اعضای هیات انتخاب همخوانی نداشت، اما درنهایت توانستیم در کنار هم به یک خروجی قابل قبولی دست پیدا کنیم.

سجادی‌حسینی: هیات انتخاب کار خود را به خوبی انجام داد و تحت هیچ فشاری قرار نگرفت، حتی یک فیلمساز از یک ارگان نامه‌ای آورده بود که فیلم آن را قبول کنیم، اما ما فیلم‌های این فیلمساز را رد کرده بودیم و دبیر جشنواره دست ما را در این زمینه باز گذاشتوی ادامه داد: هیات انتخاب کار خود را به خوبی انجام داد و تحت هیچ فشاری قرار نگرفت، حتی یک فیلمساز از یک ارگان نامه‌ای آورده بود که فیلم آن را قبول کنیم، اما ما فیلم‌های این فیلمساز را رد کرده بودیم و دبیر جشنواره دست ما را در این زمینه باز گذاشت و اجازه اعمال سلیقه را نداد، تاکید می‌کنم هیچ اعمال نظری در زمینه انتخاب فیلم‌ها نداشت.

سجادی حسینی گفت: فیلم‌های انتخاب شده در این جشنواره براساس سلیقه اعضای هیات انتخاب بود و نباید فراموش کرد که هیات انتخاب دستگاه نیست که براساس سیاست‌ها فیلم انتخاب کند.

وی درباره کیفیت فیلم‌های حاضر در جشنواره بیان کرد: کیفیت این فیلم‌ها بسیار بهتر از دوره‌های قبل بود چرا که فیلم‌ها و کیفیت آنها نزدیک به هم بودند و نمی‌توانیم بگوییم که ۱۰ فیلم عالی و ۵۰ تا فیلم بد داشتیم، در این دوره ۷۰ فیلم متوسط رو به خوب داریم و فیلم بد در این جشنواره وجود نداشت. در کل باید بگویم که در این جشنواره فیلم درخشان و یا فیلم بد وجود نداشت.

این کارگردان سینما توضیح داد: مساله دیگر این بود که ستاد برگزاری جشنواره تصمیم گرفت که برای اختتامیه به هیچ کدام از فیلمسازان زنگ نزنند تا همه در مراسم اختتامیه حضور داشته باشند، اما همین مساله سبب شد که تقریبا نیمی از کسانی که در این دوره جایزه گرفته اند در مراسم حضور نداشتند.

وی ادامه داد: در این میان فیلم‌هایی بودند که متاسفانه نتوانستند در جشنواره حضور داشته باشند، فیلم‌هایی که در صورت حضور در جشنواره می‌توانستند جوایز قابل توجهی را بدست آورند، از جمله این فیلم‌ها می‌توان به «ملاقات» به کارگردانی آزاده موسوی، «آیسان» به کارگردانی مهرشاد خردمندی و «رآی» سپیده برنجی اشاره کرد که این آثار به دلایل مختلفی دچار سانسور شدند.

سجادی حسینی تاکید کرد: در نهایت باید بگویم که جشنواره فیلم کوتاه تهران باید مستقل‌تر عمل کند، درست است که مسئولان برگزاری این جشنواره به دنبال همین هدف هستند و باید در این زمینه تلاش خود را کنند.

از نگاه دبیر: همکاری شهرداری تهران در تامین بودجه جشنواره

فارغ از نکات مثبت و منفی درباره کیفیت فیلم‌های راه‌یافته به ویترین جشنواره و مهمتر از آن عملکرد هیأت دوران در ارزیابی آثار، برگزاری هر جشنواره پیچ و خم‌های اجرایی بسیاری دارد که در رأس‌ آن‌ها مسئله بودجه و گردش مالی قرار دارد. سی‌وششمین جشنواره فیلم کوتاه تهران در حالی شب گذشته به کار خود پایان داد که برخی شائبه‌ها درباره بودجه این رویداد در محافل رسانه‌ای مطرح شد.

سید صادق موسوی دبیر سی و ششمین جشنواره فیلم کوتاه تهران نیز درباره بودجه برگزاری این جشنواره به سینما خراسان گفت: در حقیقت بودجه اختصاص داده شده به جشنواره فیلم کوتاه تهران از سوی سازمان سینمایی ۲ میلیارد تومان اعلام شده بود، اما برای برگزاری این جشنواره به بودجه‌ای دوبرابر این مبلغ نیاز داشت و قرار شد که باقی بودجه مورد نیاز از سوی دستگاه‌های دیگر تامین شود که خوشبختانه شهردار تهران در این زمینه به کمک ما آمد و بودجه مورد نیاز را تامین کرد.

وی ادامه داد: تاکید می‌کنم که سالن‌های جشنواره علی‌رغم فروش بلیت، کاملا پر بود و حتی برخی از افراد نیز پشت در می‌ماندند. البته با توجه به بلیت فروشی، آن ازدحام جمعیت که باعث درگیری و توهین و ساعت‌ها روی پله‌ها نشستن باشند وجود نداشت.

موسوی در پایان درباره آثار حاضر در این جشنواره گفت: در این دوره کارهای نفس‌گیر در جشنواره وجود نداشت اما کارهای خوب حضور داشتند و می‌توان گفت آثار این دوره از جشنواره از لحاظ کیفیت نسبت به گذشته تغییری نداشته است. البته این را باید بگویم که در این دوره از جشنواره شاهد فیلم‌هایی با پروداکشن‌های وسیع بودیم و فیلم‌ها دارای لوکیشن‌ها و بازیگران متعدد بود و این به آن معنا است که سرمایه‌هایی وارد سینمای کوتاه شده است که قابل توجه است، به گونه‌ای که تعداد فیلم‌هایی که با بودجه بالای ۱۰۰ میلیون تومان ساخته شده باشد، زیاد بود.