غبارزدایی از تاریخ در «شورش علیه سازندگی»/ اعتراضی که مجازی نبود

مصطفی شوقی کارگردان مستند «شورش علیه سازندگی» با موضوع اعتراضات مردم مشهد و اسلامشهر در دهه ۷۰ شمسی که به تازگی در اینترنت عرضه شده است، در گفتگو با سینما خراسان، درباره دلیل استفاده نکردن از تصاویر آرشیوی در این مستند گفت: به اعتقاد من کار مستندساز دست بردن در تاریخ نیست و نباید به بهانه نبود تصویر از مقطع خاصی تصاویر مقاطع دیگری از یک شهر یا منطقه را نشان داد. این کاری است که ما در «شورش علیه سازندگی» از آن پرهیز کردیم و هرچه در اختیارمان بود را در این کار در معرض دید مخاطب قرار دادیم.

وی افزود: مقطعی در تاریخ معاصر ایران وجود دارد که هیچ خبر و اطلاعاتی از آن در دسترس نبود و ما صرفاً از این واقعه غبارزدایی کردیم. «شورش علیه سازندگی» درباره شورش‌های معیشتی مردم مشهد در سال ۷۱ و اسلامشهر در سال ۷۳ است و شاید عده‌ای بگویند چرا در این مستند تصاویر آرشیوی کمی استفاده شده که این نکته نیاز به توضیح دارد.

کارگردان مستند «اسدالله علم، مردی برای تمام فصول» ادامه داد: یادمان باشد که درباره مقطعی از تاریخ صحبت می‌کنیم که اساساً مانند امروز دسترسی مردم به جریان اطلاعات فراهم نبود. در روزگاری که شبکه‌های مجازی وجود نداشتند و اینترنت به مفهوم امروزی در دسترس نبود ۲ اعتراض سراسری در ۲ نقطه متفاوت از ایران رخ داده است که سال‌ها در یک غباری پنهان مانده بود و هیچ حرفی از آن زده نشده بود.

شوقی خاطرنشان کرد: شاید ساده‌ترین کار برای من به‌عنوان مستندساز استفاده از تصاویر آرشیوی از شهرهای مشهد و اسلامشهر در دهه‌های قبل بود اما وقتی وارد این کار شدیم متوجه شدیم که اتفاقا در مورد شهر مشهد به گفته بسیاری از شاهدان عینی افراد مختلفی با دوربین فیلمبرداری و عکاسی در حال ثبت وقایع اعتراضات مردم علیه سیاست‌های تعدیل اقتصادی دولت سازندگی بودند اما از اسلامشهر هیچ منبع تصویری موجود نیست.

کارگردان مستند «شورش علیه سازندگی» در پاسخ به این پرسش که خلا نبود تصاویر آرشیوی را چگونه جبران کردید، گفت: نکته مهم این است که بسیاری از افرادی که در آن دوران مسئولیت داشتند اساساً علاقه‌ای به صحبت درباره آن مقطع تاریخ ایران را نداشتند و ما از طریق آرشیو شخصی یکی از افراد که نامش برای ما محفوظ است به اسناد و تصاویر خوبی دست پیدا کردیم که در مستند هم استفاده شد. اما برای روایت حادثه مشهد که سه روز طول کشید از طریق روایت شاهدان عینی به یک کروکی دقیق رسیدیم که برای اولین بار کروکی دقیق اعتراضات مردم مشهد در سال ۷۱ در «شورش علیه سازندگی» به تصویر کشیده شده است و مخاطب با دیدن این مستند متوجه خواهد شد نقطه آغاز، اوج ‌گیری و پایان اعتراضات در کجا بوده است.

شوقی در پایان گفت: موضوع درباره اسلامشهر متفاوت است و ما اجازه دسترسی به هیچ سند و تصویری درباره اعتراضات مردم اسلامشهر پیدا نکردیم. از این حادثه چند عکس موجود است که یک عکس آن خیلی مشهور است و اطلاعاتی دیگری در اختیار ما قرار نگرفت.