لطفا صدای این «سکوت» را بشنوید/ کار کارستان بچه‌های ناشنوا

به گزارش سینما خراسان، مرکز موسیقی «مأوا» از مجموعه‌های تابعه سازمان «اوج» که طی سال‌های اخیر تمرکز ویژه روی تولید نماهنگ و آثار موسیقایی در حوزه‌های مختلف اجتماعی و ارزشی داشته است، چندی پیش و به مناسبت روز جهانی ناشنوایان نماهنگ «مناجات ناشنوایان» را با سروده‌ای از رهبر معظم انقلاب اسلامی منتشر کرد.

این اثر به عنوان اولین اثر هنری با موضوع ناشنوایان و به همت موسسه مأوا و با همکاری موسسه پژوهشی، فرهنگی انقلاب اسلامی منتشر و با استقبال خوبی هم از سوی مخاطبان مواجه شد.

در تولید این نماهنگ که بیش از ۵۰ نفر از جامعه ناشنوایان و کانون ناشنوایان مشارکت داشتند. مهران علوی به عنوان کارگردان، امید روشن بین آهنگساز، تهیه‌کننده موسیقی طاها چوگان‌باز و مهاجر توحیدپرست به عنوان تهیه‌کننده نماهنگ حضور داشتند.

به بهانه فرارسیدن سیزدهم آذرماه مصادف با روز جهانی افراد ناتوان و دارای معلولیت در این گزارش ضمن واکاوی نحوه فعالیت‌های هنری در حوزه افراد دارای معلولیت، تاثیرات تولید نماهنگ «مناجات ناشنوایان» و آثار مشابه را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

شنیدن آدم‌های عزیزی که نمی‌شنوند!

ناشنوایان به سبب مشکلاتی که دارند کمتر دیده می‌شوند و تنها بیان مشکلاتشان زمانی امکان پذیر است که پای درد و دلشان بنشینید اما بهره‌مندی از استعداد آنها در مشاغل مختلف سبب شکوفایی استعداد آنان می‌شود؛ کاری که در ساخت نماهنگ مناجات ناشنوایان انجام شده است و به بهانه روز سیزدهم آذرماه روز جهانی افراد دارای ناتوانی و معلولیت به بررسی مشکلات این افراد پرداخته‌ایم.

شاید نشنیدن‌شان باعث شده تا دیده نشوند، این کلمات وصف حال ناشنوایان و کم شنواهای کشور است که آمار دقیقی از آن‌ها در دست نیست؛ این افراد مانند دیگر معلولان جامعه با مشکلات زیادی دست و پنچه نرم می‌کنند اما ناتوانی آنها برخلاف دیگر معلولان سبب شده در برقراری ارتباط با سایر افراد جامعه با مشکلات بیشتری روبه‌رو باشند، چون ناشنوایان در دنیای ساکت‌شان هر روز تنهاتر می‌شوند و موانع بیشتری بر سرراهشان قرار می‌گیرد.

این روزها ناشنوایان برای رفع نیازهای ابتدایی خود مانند ارتباط با هم نوع، اشتغال و تحصیل مشکل دارند هرچند که فدراسیون جهانی ناشنوایان سعی دارند افراد بیشتری را درباره لزوم شناسایی ناشنوایان در جامعه و کمک به رفع نیازهای این افراد، آگاهی نسبت به خطراتی که ناشنوایان را تهدید می‌کند، ارتقای فرهنگ ناشنوایان و اهمیت زبان اشاره و توانایی‌های ناشنوایان آگاهی پیدا کنند.

ناشنوایان نیز مانند دیگر معلولان کشور برای یافتن شغل با مشکل روبه رو هستند، اما نکته اینجاست که کیفیت کار این افراد مثال زدنی است؛ ناشنوایان چون صدای اطراف خود را نمی‌شنوند حین کار تمرکز بیشتری دارند بنابراین کیفیت کاری که آنها ارائه می‌کنند از سطح بالایی برخوردار است؛ همچنین ناشنوایان برای برقراری ارتباط با سایر افراد باید از زبان اشاره استفاده کنند؛ افراد ناشنوا در کشورمان می‌توانند در مدارس و دانشگاه‌های عادی تا هر مقطعی ادامه تحصیل دهند اما در این میان این محدودیت که آنها باید از لب خوانی برای قرار گرفتن نکات استفاده کنند مشکل ساز شده است به همین علت اشخاص ناشنوا ناچارند در کلاس‌های درس به همراه رابط (پل ارتباطی بین افراد شنوا با ناشنوا) حاضر شوند.

یکی دیگر از مشکلات ناشنوایان عدم مناسب سازی امکانات شهری با نیازهای این افراد است؛ برای نمونه این افراد هنگام استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی مانند مترو و اتوبوس به دردسر می‌افتند. بارها برای این افراد پیش آمده که نتوانسته‌اند در ایستگاه مورد نظرشان پیاده شوند، زیرا تمام اتوبوس‌ها و بیشتر قطارهای مترو مجهز به تابلوهای نشان دهنده نام ایستگاه نیستند. به طور کلی بازگویی مشکلات ناشنوایان زمانی امکان پذیر است که پای درد و دلشان بنشینید.

شعری که رهبر انقلاب برای ناشنوایان سرود

اما در این میان مشارکت ناشنوایان در بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی به آنها این باور را می‌دهد که فراموش نشدند. کما اینکه افراد ناشنوا در قرار گیری در بسیاری از موقعیت‌ها و فعالیت‌ها می‌توانند استعدادهای خود را شکوفا کنند و تجربه‌های جدیدی کسب کنند.

یکی از اقدامات اخیر در این زمینه، ساخت نماهنگ «مناجات ناشنوایان» با شعری از رهبر معظم انقلاب بوده است که به مناسبت روز جهانی ناشنوایان به تازگی منتشر شده، اما با وجود گذشت زمان کوتاهی از انتظار این نماهنگ مخاطبان زیادی را به خود جذب کرده است.

در ابتدای این نماهنگ مخاطب شاهد تصویر یک نیمکت خالی با اصوات دور و برش است. صداهایی که همه ما هر روز آن‌ها را می‌شنویم. بازی بچه‌ها، عبور و مرور ماشین‌ها در خیابان‌های اطراف، صدای باد پیچیده شده در شاخ و برگ درخت‌های خیابان؛ درست در چنین زمانی که بیننده در پی کشف اسرار صداهای نماهنگ است جوانی پا به صحنه می‌گذارد که برای تماشای یک کلیپ در تبلت خود از هنذفری استفاده می‌کند اما علی رغم تلاش‌هایش هرچه می‌کند صدایی نمی‌شنود.

ادامه نماهنگ با یک سکوت و نشان دادن زندگی روزمره سپری می‌شود؛ بحث‌های داغ رانندگان تاکسی‌های زرد رنگ شهر با مسافرانشان، بازی بچه‌های کوچک در پارک؛ و درست در چنین زمانی که مخاطب باز هم به دنبال کشف راز نماهنگ است جمله‌ای با این مضمون روی تصویر می‌آید «شما فقط چند لحظه از زندگی یک ناشنوا را تجربه کردید».

در چنین زمانی ادامه نماهنگ را باید در استودیویی مشاهده کنیم که انگار همان محل ضبط نماهنگ است پسربچه ای جلوی دوربین قرار می‌گیرد سمعکش را روی گوش سفت می‌کند و نماهنگ آغاز می‌شود. موسیقی در ابتدا بسیار آرام است و دلنشین است که به هنگام شنیدن هر شنونده‌ای از آن لذت می‌برد؛ پیر و جوان، دختر و پسر با تمام رده‌های سنی که از ظاهرشان هم مشخص است بینشان کارمند، دانشجو، محصل، بازنشسته، خانه دار حضور دارد با زبان اشاره شعر را می‌خوانند.

اما نکته جالب توجه در این نماهنگ نشان دادن فرهنگ زیبای ایران است که از شمال تا جنوب ایران و از هر خطه و شهری با لباس‌های محلی بسیار زیبا افراد ناشنوا این کلیپ را می‌خوانند؛ از کرد، لر، بلوچ، عرب، شمالی، از شرق تا غرب همه با زبان اشاره که از ابتدای خلقت زبان همه ما بوده است با خالق خود سخن می‌گویند و دست به دعا برداشتند و دقیقاً در این لحظه است که مخاطب به ذهنش می‌رسد که شاید این افراد از سختی‌ها و مشکلات بر سر راهشان به خدای خویش پناه برده‌اند و در آخر کلیپ با نشان دادن خیل بندگانی که به دور کعبه می‌گردند نشان می‌دهد که پایان هر سختی و مشکلی تنها با امید به رحمت خداوند امکان پذیر است و خالق هیچ گاه بندگانش را فراموش نمی‌کند.

نماهنگ مناجات ناشنوایان طراحی قابل توجهی دارد که نه تنها ناشنوایان بلکه مخاطب عادی را هم جذب خود می‌کند. شاید تنها نقدی که به کلیپ بتوان گرفت رنگ پس زمینه افراد ناشنوا باشد که در جاهایی شاید در ذوق مخاطب هم بزند اما طراح لباس با استفاده از لباس‌های شاد و زیبای محلی توانسته تا حدودی این نقض را بپوشاند.

محدودیت‌های زیر ساختی را هرچه زودتر مرتفع کنیم

امیر طهرانی، یکی از اعضای اصلی کانون ناشنوایان معتقد است: «متاسفانه هیچ زیرساختی در هیچ حوزه‌ای برای ناشنوایان نیست و عموماً این مشکل هم به دلیل تفاوت‌های زبانی است اما باید گفت بچه‌های ناشنوا به همان اندازه که محدودیت دارند به همان میزان نیز قدرت بالایی در یادگیری دارند و در تمامی حوزه‌ها اعم از آسیب‌های اجتماعی، روانشناختی، یادگیری، دینی می‌توانند فعال و پویا باشند.»

طهرانی اظهار کرد: متاسفانه در جامعه سه میلیون فرد ناشنوا از دایره بسیاری از مسائل اجتماعی کنار گذاشته شده‌اند علی رغم اینکه می‌توانند فعالیت‌های خوبی داشته باشند و ما شاهدیم که این قشر همزمان با عموم جامعه پیشرفت و پویایی نداشته است؛ برای مثال حدود ۸۰ درصد بچه‌های ناشنوا حتی در سنین بالا قدرت درکشان از جامعه بیرونی خود در حد بچه‌های ابتدایی است در صورتی که می‌توانند مانند سایر افراد مهارت‌های زیادی را کسب کنند.

وی درباره توانایی و استعدادهای جامعه ناشنوا گفت: جامعه ناشنوا توان جسمی بسیار بالایی در قدرت یادگیری دارد و اگر به گذشته نگاه کنید شاهد موفقیت‌های آنان در زمینه‌های مختلف خواهید بود؛ همچنین ناشنوایان تا قبل از انقلاب در صنایع مختلف مانند صنایع دفاعی و چاپخانه‌ها فعالیت خوبی داشتند چراکه این افراد علاوه بر قدرت بدنی از هوش و قدرت تمرکز ۱۰۰ درصدی بهره مندند و در مشاغلی که صداهای زیادی را تولید می‌کنند به دلیل خصوصیت امنیتی که به شکل غریزی در این افراد شکل می‌گیرد بسیار موفق عمل می‌کنند.

کار کارستان بچه‌های ناشنوایی که یک کلیپ را پرمخاطب کردند

وی درباره همکاری گروهی ناشنوایان در ضبط نماهنگ مناجات ناشنوایان نیز تصریح کرد: ساخت این نماهنگ آن هم با شعری از رهبر انقلاب اتفاق بسیار مهم و خوبی بود که توسط مرکز ماوا انجام گرفت. در این کلیپ مخاطب با یک اثر هنری روبه رو است که علی رغم متفاوت بودن آن حس همگرایی بسیار خوبی را در مخاطب ایجاد می‌کند.

به گفته طهرانی علی رغم اینکه مدت زمان زیادی از پخش این نماهنگ نمی‌گذرد توانسته در صدر کلیپ‌های مشابه قرار گیرد و این نشان دهنده رشد بسیار خوبی است که در این زمینه بچه‌های ناشنوا می‌توانند داشته باشند.

وی بیان کرد: زبان اشاره زبان اول بشر و زبان حسی و عاطفی بشر بوده است بنابراین حضور ناشنوایان و ادغام آنها در کارهای این چنینی می‌تواند سبب تقویت آنان در کارکردهای مختلفشان باشد. البته که استفاده از شعر زیبای رهبر انقلاب که به صراحت از بزرگی این بچه‌ها و عزت آنان در برابر خدا صحبت می‌کند سبب شد تا این ناشنوایان از اینکه رهبرشان از زبان آنان با پروردگار سخن گفته احساس غرور کنند چراکه حس می‌کردند که از طرف جامعه به فراموشی سپرده شده‌اند.

طهرانی در پایان یادآور شد: پیشنهاد می‌کنم مستند سازان بیش از این از گروه ناشنوایان برای ساخت نماهنگ‌ها یا مستندهای مختلف استفاده کنند چراکه نه تنها سبب دیده شدن کار خود آنان می‌شود بلکه می‌توانند مخاطب دو تا سه میلیونی ناشنوا را هم به دسته مخاطبان خود اضافه کنند؛ برای مثال در ساخت نماهنگ مناجات ناشنوایان ما از افراد ناشنوا یا رابط‌های این افراد و کسانی که به نوعی یک فرد ناشنوا را در خانواده داشتند استفاده کنیم که این کار سبب شد بچه‌های ناشنوایی که ارتباط گیری با شعر را نمی‌دانستند کار جدیدی را یاد بگیرند و بتوانند استعداد خود را در این زمینه شکوفا کنند.