فیلمسازی و تجهیز سینماها زیر سایه تحریم/ چالش تولید ومهندسی معکوس

سینما خراسان -گروه هنر-نیوشا روزبان: وقتی از «صنعت سینما» صحبت می‌کنیم، فراتر از مباحث محتوایی، توجه به سخت‌افزار تولید و تأمین زیرساخت‌ها چه در مرحله فیلمسازی و چه در فرآیند عرضه و نمایش، اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند. به‌خصوص که در شرایطی غیرمعمول فرآیند تولید و اکران تحت‌تأثیر متغیرهای بیرونی قرار داشته باشند.

تحریم یکی از همین متغیرهاست که نه فقط بر جنبه‌های اقتصادی از جمله تامین نیازهای اولیه اقشار مختلف جامعه تأثیر گذاشته و می‌گذارد، که در مواردی به‌واسطه تأثیر بر فرآیند تأمین کالاهای ضروری، دیگر حوزه‌ها را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

در این شرایط تأمین و واردات ابزار و امکانات لازم برای تولید محصول فرهنگی، هنری و رسانه‌ای در مدیوم مهمی مانند سینما هم از اهمیت و حساسیت‌ها بالایی برخوردار می‌شود که از آن جمله می‌توان به تجهیزات سمعی و بصری فرآیند تولید و یا امکانات اکران و یا حتی صندلی‌های سینمایی اشاره کرد.

این روزها بسیاری از شرکت‌های داخلی سعی کرده‌اند در زمینه تولید ابزار مختلفی از جمله صندلی سینما و دیگر ابزارآلات مورد نیاز برای تجهیز سالن‌های سینمایی دست به عمل شده‌اند، که در سال «رونق تولید ملی»، این رویکرد نیز در راستای تأمین زیرساخت‌های «صنعت سینما» در کشور بسیار قابل تحسین است.

در این گزارش بحث تولید، صادرات، واردات و حتی مصرف تجهیزات سینمایی در کشور را در گفتگو با تعدادی از کارشناسان و فعالان این حوزه مورد بررسی قرار داده‌ایم.

ایجاد بازار مناسب در منطقه

سیدسعید رضوی مدیرعامل کارخانه سیستم‌های رسانه‌ای «بعثت» است. یکی از کارخانه‌های فعال در حوزه تأمین تجهیزات سینمایی. رضوی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه نزدیک به ۳۳ سال است که شرکت «بعثت» به صورت تخصصی در حوزه تولید تجهیزات استودیوهای تلویزیونی و صنعت سینما فعالیت می‌کند، گفت: در حال حاضر حدود ۱۶۵ محصول متنوع در کارخانه صنعتی «بعث» تولید می‌شود که از آن جمله می‌توان به انواع کرین فیلمبرداری، پروژکتورهای استودیویی، سیستم‌های تراولینگ و سینماهای سیار اشاره کرد. تنوع این تولیدات بدون کمک دولت سبب شد تا این کارخانه بتواند در این سال‌ها روی پای خود بیاستد و در خاورمیانه و آسیای غربی بازار مناسبی پیدا کند.

وی تاکید کرد: تا ۱۵ سال پیش تحت لیسانس کمپانی‌های معتبر جهانی ابزار و تجهیزات سینمایی را تولید می‌کردیم، اما بعد از آن و با افزایش تحریم‌ها، تصمیم به مهندسی معکوس در این زمینه گرفتیم که خوشبختانه در این زمینه بسیار موفق بودیم. البته در حوزه مهندسی معکوس به دنبال ارزان‌تر تمام شدن تولیدات خود نبودیم بلکه بیشتر به این مساله توجه کردیم که شرکت‌های تولیدکننده خارجی با چه متریال و از چه المان‌هایی استفاده می‌کنند تا ما نیز همان را دنبال کنیم.

رضوی تأکید کرد: با توجه به استانداردی که در تولیدات خود مورد توجه قرار دادیم، همین مساله سبب شد تا کشورهایی مانند سوریه، عراق، کردستان عراق، ابوظبی، پاکستان از تجهیزات و تولیدات کارخانه بعثت استفاده کنند و در این زمینه توانستیم بازار خوبی در منطقه داشته باشیم. البته این تولیدات در داخل کشور نیز از سوی شبکه‌های مختلف مورد استقبال قرار گرفته است.

سعید رضوی: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نامه‌ای در این زمینه به نهاد مربوطه ارسال کرده است که این اجناس مورد نیاز است، اما متأسفانه اجازه ترخیص نمی‌دهند. همه کارهای مورد نیاز در این زمینه را انجام داده‌ایم اما هیچ پیشرفتی در این زمینه نداشته‌ایم. نگرانی ما این است که در چنین شرایطی تجهیزات مورد نیاز به سالن‌های سینما نرسد مدیرعامل شرکت «بعثت» با بیان اینکه تجهیزات تولید شده از نظر کیفیت و شباهت بسیار به تولیدات اروپایی نزدیک است، گفت: این آثار تولید شده با تجهیزاتی که در چین تولید می‌شود، بسیار متفاوت است. البته تاکید می‌کنم که این ابزار گران بوده و برای ساخت آن دقت لازم صورت گرفته است. در این میان بسیاری از سینماگران که از مدیر نخستین نمایشگاه تخصصی دستاوردهای صنعت سینمای ایران و غرفه ما بازدید کردند بسیار شگفت‌زده شدند که چنین کارخانه‌ای در ایران وجود دارد. در نهایت امیدواریم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اطلاع رسانی مناسب‌تر شرایطی را فراهم می‌کند تا دست‌اندرکاران صنعت سینما با آگاهی از چنین پتانسیلی امکانات مناسبی را دریافت کنند.

وی توضیح داد: البته همه قطعات توسط شرکت بعثت تولید نمی‌شود، ما سازنده قطعات الکترونیک نیستیم و این بخش به کشور وارد می‌شود، در واقع ساخت قطعات الکترونیک یک تکنولوژی است که کمپانی‌های خاصی در دنیا تولید می‌کنند. تاکید می‌کنم که کارخانه بعثت با توجه به تحریم‌هایی که با آن مواجه است توانسته بخش اعظمی از سخت افزارهای سینمایی را تولید کند.

سعید رضوی بیان کرد: متأسفانه بسیاری از شرکت‌ها که ابزار سینمایی در ایران تولید می‌کنند، به دلیل نبود توجه در حوزه تولید و خدمات پس از فروش، شرایطی را به وجود آورده‌اند که مصرف کننده نسبت به تولیدات داخلی اعتمادی نداشته باشند. اما با دیدن تولیدات و بررسی شرایط خدمات پس از فروش نسبت به ما اعتماد کرده و خرید می‌کنند. نباید فراموش کرد که در کار سینما تأخیر جایز نیست و باید به موقع و در زمان مشخص تولیدات خود را به مشتریان ارائه کنیم. در همین راستا تمام تلاش خود را کرده‌ایم تا همانند شرکت‌های اروپایی به موقع و بدون تأخیر کار خود را تحویل دهیم و همه این موارد سبب شده است تا بتوانیم رضایت مشتری را جلب کنیم.

وی تاکید کرد: تولیدات ما مصرف عام ندارد و به همین دلیل باید سفارش‌های لازم را دریافت کنیم تا ابزار موردنظر را تولید کنیم. ما هیچ علاقه‌ای نداریم در بازار جهانی کیفیت تولیداتمان مانند تولیدات چین باشد و تمام تلاش خود را کرده‌ایم تا در سطح تولیدکنندگان اروپایی کار کنیم. تجهیزات و تولیدات ما گران‌قیمت است اما نسبت به نوع اروپایی آن بین ۳۰ تا ۵۰ درصد تفاوت قیمت دارد.

رضوی در پایان گفت: یکی دیگر از مواردی که به آن توجه کرده‌ایم به‌روزرسانی دانش کارشناسان خود در حوزه سخت افزارهای سینمایی است. به همین منظور در نمایشگاه‌های تخصصی بین‌المللی که در کشورهای مختلف برگزار می‌شود، حضور پیدا کرده و از به‌روزرسانی تجهیزات مطلع می‌شویم. نباید فراموش کنیم که کشورهای مختلف در دنیا تمایلی به پیشرفت صنعت در ایران نیستند و ما با تمام این شرایط سعی می‌کنیم که خود را با تکنولوژی روز نزدیک کنیم.

تجهیزات سینمایی هم حمایت می‌خواهد

نصرت احمدی مدیرعامل شرکت طرح و توسعه «دی سینمای ایرانیان» نیز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: شرکت ما در کلیه فعالیت‌های پخش تجهیز سالن‌های سینمایی فعالیت دارد، به این معنا که از طراحی ساخت تا تجهیز مجموعه‌های سینمایی فعالیت می‌کنیم که شامل تجهیزات صوتی و تصویری است، می‌توان گفت اولین تجهیزات سینمای دالبی توسط این شرکت در سینما فرهنگ اجرایی شد، آن زمان چندان سینمای دالبی مورد توجه نبود، اما در حال حاضر بسیاری از فیلم‌هایی که تولید می‌شود به صورت دالبی ساخته می‌شود. با توجه به اینکه تعدادی از سینماهای مدرن در کشور مجهز به سیستم ۳ بعدی هستند، از سال گذشته نیز تعدادی از سالن‌های سینمایی کشور را از جمله سالن شماره یک مگامال را به سیستم صوتی ۳D تجهیز کرده‌ایم.

وی بیان کرد: هدف ما این است که گوش مخاطب سینما با این نوع از صدا نیز آشنا شود تا کیفیت‌های جدید سینمایی را تجربه کنند. متأسفانه در این زمینه از جمله مشکلاتی که با آن مواجه هستیم این است که به دلیل مشکلاتی که تحریم به وجود آورده است، فیلم‌های ۳D وارد کشور نمی‌شود. که امیدوارم شرایط برای ورود لایسنس این فیلم‌ها فراهم شود، البته به دلیل محدودیتی که در حوزه نمایش فیلم‌های خارجی در کشور وجود دارد، استقبال از این سیستم بسیار کم است.

احمدی درباره واردات سیستم‌های صوتی به کشور تاکید کرد: خوشبختانه قبل از شدید شدن تحریم‌ها، بخشی از تجهیزات مورد نیاز سینماها را وارد کشور کردیم اما مساله مهم این است که وزارت صنعت و معدن همراهی لازم در این زمینه را نمی‌کند، به عنوان مثال اگر لامپ پروژکتورهای نمایشی وجود نداشته باشد، سینماها نمی‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند. ما این تجهیزات را وارد کشور کردیم تا هرچه سریع‌تر به دست صاحبان سینماها برسانیم، اما متأسفانه اجازه ترخیص و یا ثبت سفارش نمی‌کنند و شرایط سختی را برای ما فراهم کرده‌اند.

نصرت احمدی: قبل از شدید شدن تحریم‌ها، بخشی از تجهیزات موردنیاز سینماها را وارد کشور کردیم اما مساله مهم این است که وزارت صنعت و معدن همراهی لازم در این زمینه را نمی‌کند وی ادامه داد: این در حالی است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نامه‌ای در این زمینه به نهاد مربوطه ارسال کرده است که این اجناس مورد نیاز است، اما متأسفانه اجازه ترخیص نمی‌دهند. همه کارهای مورد نیاز در این زمینه را انجام داده‌ایم اما هیچ پیشرفتی در این زمینه نداشته‌ایم.

این فعال صنعت سینما ادامه داد: نگرانی ما این است که در چنین شرایطی تجهیزات مورد نیاز به سالن‌های سینما نرسد، هربار هم که درباره اهمیت این تجهیزات صحبت کردیم به ما گفتند که شیرخشک مهم‌تر است یا تجهیزات سینمایی؟ البته من نمی‌دانم کار واردکنندگان شیرخشک را راه می‌اندازند یا خیر. اما معتقدم هم سینما و هم شیرخشک برای جامعه لازم است.

احمدی توضیح داد: در حال حاضر نزدیک به ۶ ماه است که کانتینرهای ما در گمرک خوابیده است و اجازه ترخیص نمی‌دهند و این مساله به ما صدمه می‌زند.

مصایب فعالان بخش خصوصی

پرستو توکلیان مدیر فروش شرکت «توانمند سینا صنعت» نیز گفت: مشاوره، طراحی و اجرای سالن‌های سینما، همایش و آمفی تئاترها فعالیت اصلی شرکت ما است، اما به صورت مستقیم تولیدکننده صندلی‌های همایشی و سینمایی هستیم که البته در کنار آن تجهیزات کامل سالن‌های سینمایی را برعهده داریم که شامل تأمین تجهیزات صدا، نورپردازی، دکور هستیم. از این میان تنها صندلی‌های سینمایی تولید داخل است اما در بخش نور، صدا و تصویر از برندهای مختلف خارجی که موجود در بازار است، استفاده می‌کنیم.

مهران ملکوتی: تجهیزات صدا با برندهای مناسب در ایران وجود دارد، اما مساله این است که هزینه آن به نسبت دستمزدهایی که دریافت می‌کنیم، بسیار خنده‌دار است؛ یک صدابردار خارجی شاید بتواند با دستمزد یک ماه خود یک رکوردر بگیرد اما ما در ایران باید حداقل دستمزد ۳ سال کار خود را پس انداز کنیم تا بتوانیم یک رکوردر دریافت کنیم وی بیان کرد: سال ۹۲ چنین نمایشگاهی در برج میلاد برگزار شد که متأسفانه تداوم پیدا نکرد اما خوشبختانه امسال دوباره به این مساله توجه کردند و این نمایشگاه توانست شرایطی را فراهم کند تا سینماگران و یا سازندگان سالن‌های سینمایی از ساخت صندلی‌های سینمایی توسط شرکت‌های داخلی باخبر شدند، این در حالی است که بسیاری از افراد فکر می‌کردند که چنین تولیداتی در کشور صورت نمی‌گیرد و همه تجهیزات سینمایی به خصوص صندلی‌ها از خارج از کشور وارد می‌شود. از جمله سالن‌هایی که توسط شرکت ما تجهیز شده است می‌توان به پردیس سینمایی هویزه، سالن همایش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد.

توکلیان ادامه داد: بخش خصوصی در این حوزه با مشکلات بسیاری همراه است، مساله این است طرف دیگر ما در این حوزه نهادهای دولتی است، چرا که اکثر سالن‌های سینمایی در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و یا حوزه هنری است، مساله این است که بودجه مناسبی برای ساخت و یا تجهیز سالن‌های سینمایی در اختیار آنها قرار نمی‌دهند، به عنوان مثال در همین نمایشگاه یکی از مشتریان قدیمی خود را دیدم که می‌گفت ۴ سال است از شهرداری برای تجهیز و بازسازی سینمایی که ۱۶ سال است بدون استفاده باقی مانده است، کمک خواسته‌ایم که متأسفانه در این زمینه آنها را همراهی نکرده‌اند.

وی بیان کرد: یکی دیگر مسائل موجود بحث ورود تجهیزات صوتی و تصویری است که متأسفانه این روزها در بازار پیدا نمی‌شود، این در شرایطی است که سالن داران نیز ترجیح می‌دهند از برندهای اصل استفاده کنند که متأسفانه این امر بسیار سخت شده است و همین مساله مشکلاتی را به همراه دارد، در حالی که اگر بتوانیم تجهیزاتی با برند اصل هم پیدا کنیم به دلیل وضعیت دلار هزینه آن بسیار گران تمام می‌شود.

توکلیان گفت: شرکت‌های خصوصی که وابستگی به نهادهای دولتی ندارند، معمولاً برای همکاری کردن با پروژه‌ای دولتی با مشکل مواجه می‌شوند، تاکید می‌کنم که به شرکت‌های خصوصی در این حوزه توجه چندانی نمی‌شود و اگر وابسته به نهاد دولتی نباشید نمی‌توانید پروژه‌های قابل‌توجهی را دریافت کنید. نباید فراموش کرد که استفاده از تولیدات داخلی برای خریدار نیز می‌تواند سود اقتصادی داشته باشد، به عنوان مثال هزینه هر صندلی در شرایط فعلی از ۴۵۰ هزار تومان شروع می‌شود و گران‌ترین آن یک میلیون و دویست هزار تومان است. تاکید می‌کنم که صندلی‌های تولید داخل استانداردهای موردنظر را دارد و بی شک خرید از تولیدات مقرون به صرفه است.

مهندسی معکوس با کیفیت پایین

اما مهران ملکوتی صدابردار و صداگذار سینما در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به این مساله که برخی از شرکت‌های سینمایی دست به تولید ابزار صدابرداری و صداگذاری در سینما زده‌اند، گفت: چندی پیش با یکی از شرکت‌هایی که در تولید ابزاری از این دست ورود پیدا کرده بود آشنا شدم و از محصولات آن‌ها بازدید کردم، به خاطر دارم شرکت موردنظر از مهندسی معکوس برای تولید تجهیزات سینمایی مانند میکروفون، سیستم‌های صدا استفاده می‌کردند.

وی بیان کرد: این به آن معنا است که این شرکت‌ها مشابه خارجی ابزار موردنظر را خریداری می‌کنند، با می‌کنند و از روی آن می‌سازند و جالب این است که کیفیت این تولیدات حتی نزدیک به تولیدهای خارجی نیست که البته خودشان نیز این را می‌دانند.

این صدابردار با تاکید بر اینکه ترجیح می‌دهد از تولیدات خارجی با برندهای شناخته شده استفاده کنند، توضیح داد: البته همه چیز بستگی به شرایط اقتصادی مصرف‌کننده دارد، گاهی یک ابزار صدا به قدری گران است که پرداخت هزینه آن خارج از توان مصرف‌کننده است و نمی‌تواند آن را تهیه کند. این در حالی است که اگر هم ابزار موردنظر را نداشته باشیم هم نمی‌توان کار کرد. در چنین شرایط فرد مجبور است که تولید ایرانی را با کیفیت پایین‌تر خریداری کند.

ملکوتی گفت: تجهیزات صدا با برندهای مناسب در ایران وجود دارد، اما مساله این است که هزینه آن به نسبت دستمزدهایی که دریافت می‌کنیم، بسیار خنده‌دار است، به عنوان مثال یک صدابردار خارجی شاید بتواند با دستمزد یک ماه خود یک رکوردر بگیرد اما ما در ایران باید حداقل دستمزد ۳ سال کار خود را پس‌انداز کنیم تا بتوانیم یک رکوردر دریافت کنیم.

وی ادامه داد: مهندسی معکوس با کیفیت نه چندان خوب، برای سینمای ایران که تجهیزات سالن‌های سینمایی آن چندان خوب نیست، قابل قبول است، اما اگر قرار باشد همین آثار در خارج از کشور به نمایش گذاشته شود، با مشکل مواجه می‌شویم.

ملکوتی در پایان گفت: به هر حال تولیدات ابزارهای سینمایی به لحاظ فنی در ایران راه درازی دارد تا به استانداردهای خود برسد.