«موسیقی رمضان» برای ارشاد اهمیت ندارد/ جای خالی مناجات‌خوانی

هوشنگ جاوید مدرس و پژوهشگر صاحب‌نام موسیقی آئینی و نواحی کشورمان در گفتگو با سینما خراسان گفت: متأسفانه طی سال‌های اخیر شرایط به گونه‌ای بوده که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کمترین حمایت را از موسیقی آئینی ما انجام داده است. گویی اینکه مدیران این نهاد دولتی تصمیم چندانی برای حمایت جدی از موسیقی ایرانی نداشته و عمده توجه خود را روی موسیقی پاپ معطوف کرده‌اند.

وی ادامه داد: با این حساب هیچ انتظاری نمی‌توان داشت که موسیقی رمضان که یکی از گونه‌های ناب و پرمخاطب برای مردم ایران است، بتواند جایگاه ارزشمندی در حوزه اجرا و مسائل مرتبط با آن داشته باشد. البته در این میان در شهرداری تهران، طی سال‌های گذشته و در زمانی که بابک ربوخه امور موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران را به عهده داشت، فعالیت‌های خوبی در حوزه موسیقی آئینی انجام گرفت اما بهانه کمبود بودجه، کارهای خوب این عرصه را نیز متوقف کرد.

جاوید افزود: من خوب به خاطر دارم که در مجموعه‌هایی چون فرهنگسرای بهمن تهران، اتفاقات بسیار ارزشمند و پرمخاطبی پیرامون موضوعاتی چون مناجات‌خوانی و مناقب‌خوانی می‌افتاد. حتی در آن دوره‌ای که سید عباس سجادی (مدیرعامل فعلی بنیاد آفرینش‌های هنری نیاوران) به عنوان مدیر مؤسسه «نغمه شهر» فعالیت می‌کرد ما شاهد برگزاری جشنواره «سروش ستایش» در ماه مبارک رمضان بودیم که اختصاصاً به مناجات‌خوانی و اذان‌گویی می‌پرداخت و حتی از خروجی این رویداد آلبوم‌هایی هم وارد بازار شد که در زمان خود مورد استقبال قرار گرفت. اما چقدر حیف که این رویدادهای تأثیرگذار رفته رفته وارد چالش‌هایی شد که به تعطیلی کاملشان منجر شد.

وی تاکید کرد: البته این میزان توجهی که به آن اشاره کردم، در شهرستان‌ها شکل بسیار پررنگ‌تری هم داشت به طوری که هم شهرداری‌ها، هم حوزه هنری و هم ادارات ارشاد استان‌ها در کنار مجموعه‌هایی چون صدا و سیمای استان‌ها کارهای خوبی را انجام دادند که رفته رفته این شرایط کمرنگ‌تر شد اما جای خوشحالی دارد که هنوز در برخی شهرها وجود دارد و با وجود کمبود بودجه‌ای که در این حوزه وجود دارد باز ما شاهد فعالیت‌های خوبی در عرصه موسیقی آئینی هستیم که می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.

این پژوهشگر و مدرس موسیقی که طی سال‌های اخیر فعالیت‌های عمده‌ای را در عرصه پژوهش انجام داده در ادامه صحبت‌های خود تصریح کرد: همان گونه که گفتم هنوز در شهرستان‌ها فعالیت‌های خوبی در حال انجام است که موضوع مناجات خوانی، سحرخوانی و مواردی از این دست را هنوز در میان مخاطبان روشن نگه داشته اما باید باور کنیم که حدود چهار سالی می‌شود که جریان حمایت از آثار آئینی توسط نهاد مهمی چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در کمترین شکل حمایتی خود قرار دارد و این صدا و سیمای استان‌ها و حوزه هنری است که کارهایی را در این عرصه انجام می‌دهد.

وی ادامه داد: من یادم می‌آید در سال ۱۳۸۳ جشنواره‌ای به نام جشنواره هنرهای قرآنی توسط دولت برگزار می‌شد که من مدیر بخش موسیقی آئینی آن بودم. اتفاقاً در این رویداد بود که تعدادی از گروه‌های معتبر موسیقی آئینی طی سه روز برنامه‌های مختلفی را در حوزه‌های مناجات‌خوانی برگزار کردند که واقعاً برای مخاطبان شعف‌انگیز بود. ما در دوره‌ای به میزبانی حوزه هنری همایش «مناقب خوانان» را برگزار کردیم که نتیجه آن به تولید یک کتاب، تا مرز چاپ سوم رسید و نشان داد که توجه به چنین گونه‌هایی می‌تواند در ترویج موسیقی ایرانی و اصیل ما هم نقش ایفا کند.

جاوید گفت: متأسفانه بازهم باید ابراز تأسف کرد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هیچ استقبالی از طرح‌های مرتبط با موسیقی آئینی ما نمی‌کند. لااقل من در این چهار سال گذشته ندیدم که عنوان «موسیقی رمضان» جزو برنامه‌های نهاد عریض و طویلی چون وزارت ارشاد باشد. اما تا آنجا که می‌شود موسیقی پاپ هر روز از وضعیت بهتری برخوردار و مورد توجه مدیران قرارمی گیرد.

وی تصریح کرد: اصولاً وزارت ارشاد اکنون تبدیل به جایگاهی شده که برنامه‌ای برای ارتقای موسیقی ایرانی در آن وجود نداشته و بیشتر به یک مجموعه دولتی می‌ماند که با همه موضوعات به شکلی کارمندی برخورد می‌شود. بازهم باید تأسف خورد از اینکه به بهانه بودجه موسیقی ایرانی و آئینی در انتهای صف توجه قرار می‌گیرد و این پارتی بازی و روابط است که می‌تواند حاکم بر سیاستگذاری‌های موسیقایی باشد. موضوعی که اگر توجه بیشتری به آن می‌شد ما می‌توانستیم مانند چندین دهه پیش شاهد ظهور و بروز خوانندگان مذهبی باشیم که مداح و ستایشگر صرف نیستند، بلکه خوانندگانی هستند که با در نظر گرفتن مؤلفه‌های موسیقی آوازی ایران مفاهیم مذهبی را به زیباترین شکل ارائه می‌دهند.

جاوید در پایان گفت: اگر دوستان در جایگاه‌های مختلف مدام بحث حمایت از موسیقی و آواز ایرانی را سر می‌دهند پس شکل اجرایی آن کجاست؟ من نمی‌دانم تا چه زمانی باید این پُزهای دروغین را بشنویم و به معنا و مفهوم واقعی کلمه شاهد حمایت اصولی و اجرایی از موسیقی‌ای نباشیم که سال‌هاست جای خالی آن را در موسیقی کشورمان حس می‌کنیم.