فرانسوی‌ها تئاتر ایران را تجربه کردند/ رویارویی با کارگردان اثر

به گزارش سینما خراسان، یکشنبه ۲۸ بهمن نشست رسانه ای پروژه مشترک تئاتر ایران و فرانسه با عنوان «فضاسازی» با حضور ۳ نمایشنامه نویس فرانسوی، در عمارت روبرو برگزار شد.

در این نشست علاوه بر نورالدین حیدری ماهر مجری طرح و مهران رنجبر، ایمان افشاریان، شیوا اردویی و آرش آبسالان کارگردانان نمایشنامه خوانی های پروژه «فضاسازی»، صدف اِسِر، سلین دِلبک و ژان رُنه لوموآن ۳ نمایشنامه نویس فرانسوی حاضر در این پروژه حضور داشتند که محمد القاسمی به دلیل سفر به شیراز در جلسه حاضر نبود.

در ابتدای نشست نورالدین حیدری ماهر مجری طرح این پروژه درباره راه اندازی این طرح بیان کرد: از اوایل سال برنامه ریزی این پروژه نه برای اجرا در جشنواره بلکه به صورت خصوصی انجام شد و قرار بر این بود که ۵ نویسنده فرانسوی به همراه یک مترجم در این طرح حضور داشته باشند که در نهایت به ۴ نویسنده رسیدیم. بنا بر این شد که این متن ها توسط تینوش نظم جو ترجمه و متن ها توسط کارگردانان ایرانی خوانش شوند. این نمایشنامه ها برای اولین بار است که به زبان ایرانی ترجمه شده اند و همچنین برای نخستین بار نویسنده ها در کنار متنی که نمایشنامه خوانی می شود، حضور دارند.

وی ادامه داد: به پیشنهاد تینوش نظم جو قرار بر این شد که این اجراها خوانش صرف نباشند و فضاسازی نیز در اجراها صورت گیرد. همچنین قرار است سال آینده این اتفاق به صورت برعکس رخ دهد. یعنی آثار چند نمایشنامه نویس ایرانی به فرانسه ترجمه و در آنجا خوانش شود.

حیدری ماهر در پایان صحبت هایش عنوان کرد که نظم جو با توجه به اشراف که به آثار نویسندگان معاصر دارد آنها را برای حضور در این پروژه پیشنهاد داده است.

در ادامه مهشاد مخبری مترجم و مشاور اجرایی گروه به معرفی این ۴ نویسنده پرداخت و در ابتدا توضیح داد: در فرانسه اصطلاح کارگردانی کردن به معنای «میزانسن» است اما واژه «میزان اسپس» کاملا با معنای کارگردانی صحنه ای تفاوت دارد و به معنی «کارگردانی و قرار دادن در فضا» است که در این پروژه «میزان اسپس» مد نظر ما بوده است.

وی ادامه داد: تا امروز سه نمایشنامه روی صحنه رفته اند و ۲۹ و ۳۰ بهمن ماه اخرین اثر قرار است اجرا داشته باشد. این ۴ نویسنده هرکدام نویسندگان فعالی هستند و در حوزه های دیگر چون کارگردانی، بازیگری و فیلمنامه نویسی نیز فعالیت می کنند. محمد القاسمی که به دلیل سفر در این نشست حضور ندارد، نویسنده و منتقد و کارگردان است و نمایشنامه هایش به زبان های مختلف اجرا شده است. «من مرگ رو دوست دارم همچنان که شما زندگی را» نمایشنامه ای است که از او به فارسی ترجمه شده و ایمان افشاریان آن را اجرا کرده است.

این بازیگر تئاتر یادآور شد: صدف اسر یکی دیگر از نویسندگان این پروژه متولد استانبول است و از سال ۲۰۰۸ نوشتن به زبان فرانسه را آغاز کرده و آثارش به زبان های مختلف ترجمه و در سالن های مختلف به صحنه رفته اند. «ای قاچاقچی دات کام» نمایشنامه ای است که از شیوا اردویی از این نویسنده اجرا کرده است.

وی تصریح کرد: سلین دلبک نیز که جوان ترین نویسنده این گروه و متولد ۱۹۸۶ است که در بلژیک متولد شده و نمایشنامه های مختلفی نوشته است. «کودک وحشی» نمایشنامه ای است از او که مهران رنجبر آن را کار کرده است. ژان رونه لوموآن نویسنده، کارگردان و بازیگر متولد هاییتی است. «الهه عشق» مهمترین نمایشنامه اش است که در سال ۲۰۱۲ در سالن «کندی فرانسز» که توسط مولیر افتتاح شده، اجرا شده است. این نمایشنامه توسط آرش آبسالان ۲۹ و ۳۰ بهمن خوانش خواهد شد.

مخبری در صحبت هایش به این مساله اشاره کرد که اکثر فرانسوی ها مهاجر هستند و مساله نژادپرستی اصلا در این کشور محلی از اعراب ندارد.

در ادامه نشست آرش آبسالان درباره برگزاری این پروژه عنوان کرد: این پروژه اتفاق بسیار قشنگی است چون دیگر لازم نیست بگوییم که ما چندین سال از نمایشنامه های جهان دور هستیم. در حال حاضر آثار به روزی از نویسندگان جهان به فارسی ترجمه شده اند که جای خوشحالی دارد.

وی درباره نمایشنامه «الهه عشق» گفت: این متن بسیار هوشمندانه نوشته شده است و تمام مناسبات جهان تراژدی را برعکس کرده است. نمایشنامه اصلی که دستمایه نگارش متن بوده «مرغ دریایی» چخوف است و نویسنده آن را با «مکبث»، «هملت» و «شاه لیر» ترکیب کرده و با اساطیر هاییتی و اساطیر معاصر مثل پرنسس دایانا پیوند زده است. امیدوارم در این اجرا بتوانم لایه های درونی متن را به درستی انتقال دهم.در فرانسه فستیوالی وجود دارد که فقط مختص اجراهای فضاسازی یا همان «میزان اسپس» است که در واقع در این جشنواره به نوعی بازاریابی برای پیدا کردن تهیه کننده و معرفی اثر، صورت می گیرد

ایمان افشاریان نیز درباره متنی که اجرا کرده بود، عنوان کرد: من نمایشنامه «من مرگ را دوست دارم همچنان که شما زندگی را» کار کردم. وقتی اولین بار حضور در این پروژه و نمایشنامه خوانی این متن به من پیشنهاد شد، برایم بسیار جذاب بود. در پروسه تمرینات ماهیت قصه برایم مهم بود و تلاش کردم ابتدا به برداشت خودم از متن بسنده کنم و بعد نظرات نویسنده را جویا شوم.

وی افزود: این نمایشنامه یک اتفاق واقعی را به تصویر می کشد و نویسنده مکالمه تلفنی ۲۰ ساعته بین پلیس و یک تروریست را به نمایشنامه تبدیل کرده است. نویسنده از این مکالمه ۴۰۰ صفحه ای متن را نوشته و این تقابل انسانی بین پلیس و تروریست بسیار جذاب از کار درآمده است. و من نیز تلاش کردم با امکاناتی که در تئاتر مستقل تهران داشتیم این فضاسازی را انجام دهم تا مخاطب علاوه بر ارتباط کلامی ارتباط تصویری هم با کار داشته باشد.

مهران رنجبر نیز درباره این اجرا توضیح داد: نمایشنامه «کودک وحشی» به شدت زبان متفاوتی دارد و در ترجمه فارسی آن جای فعل و فاعل ها عوض شده است. این اثر داستان یک آدم عادی که یک بچه وحشی و غیرعادی را پیدا می کند، است؛ کودکی بدوی که پدر و مادرش او را نمی خواستند اما اتفاقاتی رخ می دهد که این کودک سر از پناهگاه کودکان بی سرپرست در می آورد. این نمایش یک مونولوگ ۶۰ صفحه ای است و من باید فضاسازی را به شیوه ای جلو می بردم که مخاطب حوصله اش سر نرود که البته خوشبختانه طی این ۲ روز سالن پر بود. سلین خودش ۱۴ سال در یک موسسه خیریه به صورت داوطلب کار کرده و آشنایی کاملی با بچه های رها شده داشته است از همین رو متن بسیار جذابی نوشته است.

شیوا اردویی در ادامه متذکر شد: من نمایشنامه «ای قاچاقچی دات کام» را کار کردم و زمانی که اجرای نمایش به من پیشنهاد شد تعامل ۲ فرهنگ برایم بسیار جذاب بود. برای این کار فرصت کمی برای تمرین داشتم اما خودم با صورت انفرادی ۶ جلسه برای کار تمرین فردی داشتم که در این جلسات مدام فیلم می دیدم و می خواندم. این نمایشنامه پر از فضاهای بصری است و مساله مهاجرت و سیکل بیماری را که مهاجران در کشورهای دیگر هم تجربه می کنند، به تصویر می کشد. امیدوارم توانسته باشم حس نویسنده را منتقل کرده باشم و علاقمندم که بتوانم کار را کامل اجرا کنم. همچنین حضور نویسنده برای من یک نیروی محرکه بود تا بتوانم به بهترین شکل ممکن کار را اجرا کنم.

در ادامه نیز نویسندگان درباره تجربیات‌شان از برخورد با تئاتر و مردم ایران و آشنایی با افرادی که شاهد اجرای متنشان بودند، صحبت کردند.

سلین دلبک نیز از بازی مهران رنجبر بسیار تعریف و عنوان کرد بازی بازیگر ایرانی نزدیک‌ترین بازی به کاراکتری بوده که او نوشته است. وی همچنین ابراز شگفتی کرد که چطور ۲ فرهنگ دور از هم انقدر توانسته اند به همین نزدیک شوند.

وی در پایان توضیح داد که در فرانسه فستیوالی وجود دارد که فقط مختص اجراهای فضاسازی یا همان «میزان اسپس» است که در واقع در این جشنواره به نوعی بازاریابی برای پیدا کردن تهیه کننده و معرفی اثر، صورت می گیرد.