به گزارش سینما خراسان، تعزیه در خراسان بزرگ قدمتی دیرینه دارد و شاید بزرگترین تعزیه گردانان ایران را بتوان از خراسان دانست، این نمایش در این خطه از کشور به مرور به تاسی از وجود بارگاه منور امام رضا(ع) و عطوفت مردم نسبت به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) بالیده و به هنری گرانقدر در این خطه تبدیل شده است.
سرپرست معاونت هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی ریشه تعزیه خوانی در این استان را از مناطق جنوبی استان ذکر کرد و ادامه داد: بیشتر گروه های تعزیه خوان در خراسان رضوی مربوط به شهرستانهای سبزوار، نیشابور، کاشمر، گناباد، بردسکن، کوهسرخ، خلیل آباد، جوین، جغتای، فیروزه، صالح آباد هستند که اغلب در روستاها فعالیت دارند.
جواد روشندل افزود: تا چند سال اخیر برخی گروه های تعزیه خوان مشهور در شهرهایی مانند کاشمر، سبزوار و نیشابور حضور یافته و تعزیه اجرا می‌کردند، مرحوم میرزای شاهرودی، برادران رجب زاده، برادران قربانی، برادران روشندل، برادران وکیلی، برادران افتاده از خانواده هایی بودند که در خراسان رضوی تعزیه خوانی می کردند و بیش از نیم قرن از عمرشان را در خدمت تعزیه گذراندند؛ سایه برخی از آنان هنوز به عنوان “پیرغلام” بالای سر تعزیه است، هرچند دیگر خود قدرت خواندن ندارند.
وی ادامه داد: “حمزه جهان افکن”، یکی از تعزیه خوانهای مشهور این استان است که در مقبره امامزاده “سید مرتضی (ع)” کاشمر تعزیه برگزار می کرد و اکنون به دلیل کهولت سن تعزیه نمی خواند، مرشد دانش پژوه و مرشد عارف نیز پایه ثابت تعزیه خوانی در همان مقبره بودند که آنان نیز به دلیل کهولت سن توان خواندن ندارند، فرزندان آنان نیز از نمایش بهره ای نداشته و تعزیه اجرا نمی کنند.
سرپرست معاونت هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: حاج آقا “دلبری” از تعزیه خوانان مشهور مشهدی است که سالها همراه گروهش در بهشت رضا (ع)، بقعه خواجه مراد و بقعه خواجه اباصلت اجرای تعزیه می کرد اما ۲ سال است که به دلیل کرونا مجلس تعزیه برگزار نمی کند.
وی به ریشه های اقتصادی هنر تعزیه خوانی پرداخت و افزود: گروه های تعزیه از یک استان به استان دیگر یا از یک شهرستان به شهرستان دیگر می رفتند و با استقبال مردم آن منطقه به تعزیه خوانی مشغول می شدند، همانطور که گروهی از تعزیه خوانها همزمان با ایام محرم از خراسان رضوی به کرمان، بم، جیرفت، اصفهان سفر می کردند یا گروه های تعزیه خوان از این شهرها به خراسان رضوی سفر می نمودند.
روشندل ادامه داد: تعزیه خوانها همواره به تعمیق افکار مذهبی می اندیشیدند و به هیچ وجه به تعزیه نگاه اقتصادی نداشتند، لباس، ادوات جنگی و پذیرایی از گروه تعزیه از محل نذورات مردمی تامین می شد و هیچگاه تعزیه خوانها پولی در ازای اجرای نمایش خود دریافت نمی کردند.
وی گفت: بعدها نیز که تبادل گروه های تعزیه یا سفرهای تعزیه خوانها به نقاط مختلف بوجود آمد، هنگامی که نمایش به برانگیختن اوج احساسات مردمی می رسید، تعزیه خوان پرچمی را پهن می کرد و مردم نذورات خود را در آن می ریختند، بعد نذورات مردمی توسط معین البکا جمع آوری و بین تعزیه خوانها و گروه موسیقی توزیع می شد.
سرپرست معاونت هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی افزود: در سالهای اخیر با آمدن برخی چهره های جوان در گروهای تعزیه خوان، تعزیه خوانی به صورت اقتصادی نیز معنا پیدا کرد اما در منش و روش تعزیه خوانهای قدیمی کسب درآمد از تعزیه خوانی جایگاهی نداشت.
وی ادامه داد: آنچه شاید تعزیه را در بین تحولات اجتماعی و زندگی نوین و مدرن اجتماعی که از آن می توان به عنوان یک تحول زیستی یاد کرد، کمرنگ کرده و در حال از دست دادن مخاطب می‌باشد، این است که تعزیه خوانها، نسخه نویسها و کارگردانها و معین البکاهای تعزیه خیلی نتوانستند تعزیه را با رشد و تحولات اجتماعی متناسب با ذائقه جوان امروز و زندگی مدرنیته همسو سازند.
روشندل گفت: صاحبان تعزیه قائل به این نکته بودند که تعزیه یک نمایش آیینی و سنتی است و نباید در آن دخل و تصرفی داشت لذا عبور از مسائل سنتی و دیرینه برای آنان دشوار بود، البته شاید اینکه متولیان نیز می بایست در تولید متن و آموزش و حمایت از این نوع نمایش ها، بسترسازی می‌کردند تا جذابیتهای بصری به آن اضافه شود و در اصل و محتوای آن کمتر تغییراتی رخ دهد.
وی افزود: تعزیه خوانی در تعمیق باورهای مردم نقش موثری داشته است، آفتهای این نوع نمایش آیینی را می توان اشعاری دانست که خیلی برگرفته از منطق نبوده و از احساس شاعر زاییده شده و چون انطباقی با عقل و منطق نداشته، این احساس را در نسل جدید بوجود آورده که در اشعار تعزیه اغراق شده است.
سرپرست معاونت هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی ادامه داد: مبنای این اشعار احساس و عشق ارزشی بوده اما آنچنان در تولید نثر و نظم اغراق شده که افراد مدرن امروز اشعار را با عقل و منطق خویش منطبق نمی‌دانند لذا مخاطب این نوع تعزیه خوانی قرار نمی‌گیرند.
وی گفت: ایام محرم امسال و سال گذشته که با همزیستی تلخ مردم با کرونا همراه شد، بسیاری از عناصر فرهنگی آسیب خورد و امکان برگزاری آیینهایی مانند تعزیه فراهم نشد، امسال هم هیچ درخواست قانونی از سوی گروه های تعزیه خوان استان به این اداره کل ارسال نشد، شاید در برخی روستاها به دور از اطلاع ما، تعزیه خوانی هایی در برخی روستاها انجام گرفته باشد.
روشندل افزود: در هر صورت در شرایط کنونی حفظ سلامت مردم در اولویت است و اگر جمعیت تعزیه خوان در سلامت بمانند، امکان به نمایش درآمدن شور و شعور حسینی در آینده بدون کرونا فراهم خواهد شد.
روشنا
این مطلب بدون برچسب می باشد.
Δ