شهرام نوشیر، مدیر بخش نمایش های خیابانی چهل و دومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر:

تئاتر فضای باز باید همسطح و همتراز با تئاتر صحنه‌ای دیده شود

مدیر کانون تخصصی تئاتر خیابانی کشور گفت: نباید تئاتر فضای باز را یک کار درجه ۲ در نظر گرفت و باید همتراز با تئاتر صحنه‌ای مورد توجه قرار بگیرد.

به گزارش سینما خراسان به نقل از روابط عمومی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی و ستاد خبری جشنواره تئاتر منطقه ای خاوران، شهرام نوشیر، مدیر کانون تخصصی تئاتر خیابانی کشور در حاشیه برگزاری جشنواره تئاتر منطقه‌ای خاوران گفت: بهمن ماه سال گذشته که شیوه نامه برگزاری جشنواره تئاتر استان‌ها ابلاغ شد، هنوز جشنواره تئاتر خیابانی در این شیوه نامه در نظر گرفته نشده بود؛ لذا طی گفتگو‌ها و رایزنی‌های صورت گرفته با «کاظم نظری» مدیرکل هنر‌های نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ارائه طرح برگزاری تئاتر خیابانی و پیرو برگزاری جلسات متعدد با امور استان‌های وزارت ارشاد، بنا بر آن شد که تئاتر خیابانی نیز در کنار تئاتر صحنه‌ای و همتراز با آن در جشنواره دیده شود و شیوه نامه برگزاری تئاتر صحنه‌ای به عنوان متمم به استان‌ها ابلاغ شد. در حالی که پیش از آن نگاه به تئاتر خیابانی به عنوان یک تئاتر درجه ۲ و خارج از بخش رقابت بود.

وی افزود: به منظور حمایت از تئاتر خیابانی و با یک نگاه تشویقی، تعداد سهمیه‌های بیشتری نیز برای تئاتر خیابانی استان‌ها برای ورود به جشنواره منطقه‌ای در نظر گرفته شد.

تئاتر خیابانی، تئاتر درجه ۲ نیست.

مدیر کانون تخصصی تئاتر خیابانی کشور تاکید کرد: تئاتر محیطی و خیابانی به هیچ وجه تئاتر درجه ۲ نیست. من وقتی به خودم اجازه دادم وارد فضای تئاتر خیابانی شوم که جایزه بازیگری تئاتر صحنه در جشنواره فجر را به دست آورده بودم.

وی افزود: بازیگر تئاتر خیابانی بازیگر مولف در فضای باز است و هر لحظه میزانسن و متن تولید می‌کند. بازیگر در این گونه تئاتر باید آنقدر دانش و خلاقیت داشته باشد که بتواند فضا را بر مبنای اتفاقاتی که در لحظه می‌افتد، ادامه دهد. پیچیده‌ترین شکل در کار تئاتر، فضای باز است. اما متاسفانه در این مورد ساده انگاری می‌شود و تئاتر فضای باز به عنوان درجه ۲ به حساب آورده می‌شود و حتی در مورد اعتبارات هم در این زمینه، با همین پیش فرض عمل می‌شود.ت

تمایز‌های بین تئاتر خیابانی و تئاتر صحنه‌ای

   نوشیر خاطرنشان کرد: باید توجه داشته باشیم که بین تئاتر صحنه‌ای و تئاتر فضای باز یا به اصطلاح تئاتر خیابانی نیز تمایز‌هایی وجود دارد. در تئاتر صحنه، بازیگر پیام خود را به مخاطب منتقل می‌کند و مخاطب با وجود این که هزینه دیدن نمایش را نیز پرداخت کرده، اجازه هیچ صحبت و اظهارنظری در زمان اجرا در صحنه تئاتر را ندارد. هر چه هست، بازیگر است و کاری که ارائه می‌کند. اما در تئاتر فضای باز یا به اصطلاح خیابانی، مخاطب هزینه‌ای پرداخت نمی‌کند و در عین حال، در زمان اجرای تئاتر، هر اظهارنظر و واکنشی نسبت به بازیگر می‌تواند داشته باشد.
   وی افزود: از سوی دیگر بین مخاطبان تئاتر صحنه‌ای و تئاتر فضای باز هم اختلاف سطح وجود دارد. در تئاتر صحنه ای، مخاطبان تقریبا به لحاظ اجتماعی و تحصیلات و … تقریبا همگن هستند و به عبارت دیگر، یک قشر خاص هستند که به دیده تئاتر صحنه‌ای می‌روند. در حالی که در تئاتر فضای باز، مخاطبان کامل متنوع و متفاوت هستند و می‌توانند به لحاظ سنی و تحصیلات و اجتماعی، طیف بسیار گسترده‌ای داشته باشند.
   نوشیر در ادامه گفت: متاسفانه طی سال‌های گذشته به تئاتر فضای باز به عنوان یک تئاتر درجه ۲ نگاه می‌شده و این گونه تئاتر با یک برخورد کاملا سطحی مواجه می‌شده است. شاید دلیل این موضوع ناشی از آن باشد که بسیاری از مخاطبان و شاید اهالی تئاتر، فقط یک گونه از تئاتر فضای باز با عنوان تئاتر خیابانی را می‌شناسند و به ابعاد مهم تاثیرگذاری آن هم به درستی توجه ندارند. در حالی که این گونه تئاتر، مشتمل بر گونه‌های متعددی است که شامل پرفورمنس، کار‌های بینا رشته ای، محیطی، میدانی، خیابانی، کافه‌ای و … است. کار‌های نقالی و پرده خوانی و حتی تعزیه هم اگر خارج از تکیه باشد، در همین ژانر تئاتر خارج از صحنه قرار می‌گیرد.
   وی درباره اینکه چرا همچنان از تازه خارج از صحنه به عنوان تئاتر خیابانی نام برده می‌شود نیز گفت: این عنوان در گذشته وجود داشته تغییر آن نیازمند مبانی نظری و همراهی اهالی تئاتر است. امیدوارم تا پیش از پایان سال عنوانی برای این گونه از تئاتر انتخاب کنیم که جمعیت بیشتری نسبت به عناوین تئاتر خیابانی داشته باشد و جامعه علمی هم در این زمینه همراهی لازم را با ما داشته باشند.

نوشیر در ادامه گفت: متاسفانه طی سال‌های گذشته به تئاتر فضای باز به عنوان یک تئاتر درجه ۲ نگاه می‌شده و این گونه تئاتر با یک برخورد کاملا سطحی مواجه می‌شده است. شاید دلیل این موضوع ناشی از آن باشد که بسیاری از مخاطبان و شاید اهالی تئاتر، فقط یک گونه از تئاتر فضای باز با عنوان تئاتر خیابانی را می‌شناسند و به ابعاد مهم تاثیرگذاری آن هم به درستی توجه ندارند. در حالی که این گونه تئاتر، مشتمل بر گونه‌های متعددی است که شامل پرفورمنس، کار‌های بینا رشته ای، محیطی، میدانی، خیابانی، کافه‌ای و … است. کار‌های نقالی و پرده خوانی و حتی تعزیه هم اگر خارج از تکیه باشد، در همین ژانر تئاتر خارج از صحنه قرار می‌گیرد.

وی درباره اینکه چرا همچنان از تازه خارج از صحنه به عنوان تئاتر خیابانی نام برده می‌شود نیز گفت: این عنوان در گذشته وجود داشته تغییر آن نیازمند مبانی نظری و همراهی اهالی تئاتر است. امیدوارم تا پیش از پایان سال عنوانی برای این گونه از تئاتر انتخاب کنیم که جمعیت بیشتری نسبت به عناوین تئاتر خیابانی داشته باشد و جامعه علمی هم در این زمینه همراهی لازم را با ما داشته باشند.

توجه به کانون‌های تخصصی تئاتر استان‌ها

مدیر کانون تخصصی تئاتر خیابانی کشور در ادامه گفت: در طراحی ساختار کانون، تلاش کردیم کار به صورت علمی و دقیق و به دور از سلیقه‌های شخصی دنبال شود تا تداوم داشته باشد. در این ساختار جدید، اتفاقات جدیدی رقم خورد. برای نمونه ۱۶ دپارتمان تخصصی ذیل کانون ایجاد شد.

وی افزود: همچنین برای نخستین بار، احکام مسئولان کانون‌های تئاتر خیابانی استان‌ها از تهران و به صورت متمرکز صادر می‌شود که این موضوع هم با همراهی و هماهنگی مدیر کل هنر‌های نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اتفاق افتاد. انتخاب این افراد به این صورت است که از انجمن هنر‌های نمایشی هر استان خواسته می‌شود فردی را به عنوان مسئول کانون معرفی کنند. این فرد طی یک دوره کوتاه مدت سه ماهه به عنوان مسئول فعالیت می‌کند و پس از این مدت، جمع‌بندی و ارزشیابی از ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها، انجمن هنر‌های نمایشی استان‌ها و نیز کانون تخصصی تئاتر خیابانی کشور صورت می‌گیرد. اگر به این نتیجه برسیم که فرد مناسب پذیرش مسئولیت کانون تخصصی تئاتر استان است برای حکم او حکم طولانی مدت صادر می‌شود.